Suy nghĩ tiêu cực có thể gây hại cho trí óc, 3 mẹo hữu ích
Ông Andrew Newberg, cựu giám đốc Trung tâm Tâm linh và Tâm trí của Đại học Pennsylvania, và ông Mark Waldman, trợ lý nghiên cứu cho biết, có sự bùng phát của hàng chục hormone và chất dẫn truyền thần kinh gây căng thẳng trong não của cả người nói và người nghe, chưa đầy vài giây sau khi từ “KHÔNG” được thốt ra. Những hóa chất này ngay lập tức phá vỡ hoạt động trí óc bình thường, gây tổn hại đến tư duy logic, lý tính, quá trình xử lý ngôn ngữ và giao tiếp.
Chúng ta có bị ảnh hưởng bởi sự tiêu cực không?
Từ “KHÔNG” không phải lúc nào cũng mang đến hậu quả tiêu cực. Theo hai nhà thần kinh học ở trên, những suy nghĩ hoặc cuộc trò chuyện tiêu cực tiếp diễn không ngừng sẽ ngày càng khó để dừng lại. Bộ não phản ứng với những tưởng tượng tiêu cực như nghèo đói, bệnh tật và tử vong như thể đó là những sự kiện có thật, mặc dù chưa từng xảy ra.
Các phát hiện cũng cho thấy rằng những từ tiêu cực được thốt ra trong các phòng phẫu thuật đã dẫn đến tăng tiết cortisol (hormone căng thẳng) và thất bại trong việc giảm đau tự kiểm soát (PCA).
Bên cạnh đó, nét mặt sợ hãi và tức giận cũng tạo ra cảm giác lo lắng và cáu kỉnh, khiến hạch hạnh nhân của não phản ứng dữ dội hơn so với trong các tình huống tấn công hoặc gây thương tổn.
Thật không may, bộ não ít phản ứng với thông tin tích cực hơn là thông tin tiêu cực hoặc nét mặt tức giận, vốn có tác động mạnh hơn.
Tình huống tiêu cực như trên tồn tại phổ biến trong cuộc sống của chúng ta, bao gồm các mối quan hệ thân thiết, mô hình mạng xã hội và quá trình học tập. Tâm trạng tiêu cực, phản hồi tiêu cực hoặc các bậc cha mẹ ít nhân từ hơn có sức ảnh hưởng nhiều hơn những điều tốt đẹp. Ấn tượng xấu dễ tạo ra hơn và các sự kiện xấu thường lan truyền nhanh chóng và rộng rãi hơn.
Ảnh hưởng của một khuôn mẫu [tư duy tiêu cực] như vậy đối với bộ não là rất lớn. Đối với một số người, điều đó thường khiến mọi thứ tiến tới những kết cục tồi tệ hơn.
Ông Jiun-Min Ko, nhà tâm lý học lâm sàng tại Trung tâm Điều trị Người lạm dụng Ma túy Cao Hùng thuộc Cơ quan Cải huấn, Bộ Tư pháp Đài Loan nói rằng có rất nhiều người đạt thành tích cao trong số những người nghiện ma túy do ông chăm sóc, bao gồm các giáo sư, bác sĩ và chủ doanh nghiệp. Họ có chung một đặc điểm: luôn nghiền ngẫm những thông tin tiêu cực hoặc vấn đề bên lề mà xem thường những phản hồi tích cực, thậm chí nhầm lẫn những nhận xét trung lập hoặc tích cực là tiêu cực.
Ví dụ, một trong những bệnh nhân của ông là giảng viên đại học, bị trầm cảm và đã trải qua quá trình điều trị phục hồi chức năng tại trung tâm vì dùng ma túy bất hợp pháp. Đây là một người cầu toàn, luôn cho rằng mình chưa đủ xuất sắc.
Anh đã từng đứng thứ ba trong một cuộc thi viết báo toàn quốc, nhưng lại xem mình là kẻ thua cuộc vì không giành giải nhất. Trong mắt anh, những lời chúc mừng từ đồng nghiệp là “những lời khen không thành thật, và tôi cũng sẽ làm như vậy nếu tôi là họ.” Anh thậm chí còn cho rằng các đồng nghiệp hẳn đã khinh bỉ anh sau lưng.
Những quan niệm tiêu cực thực sự hằn sâu trong tâm trí đã khiến anh phải chịu áp lực rất lớn. Cuối cùng, anh gặp phải những kẻ vô lại trên các nền tảng mạng xã hội, những người đã xúi giục anh dùng ma túy để xua tan sự buồn chán.
Như ông Ko đã chỉ ra, có nhiều trường hợp tương tự đi kèm với trầm cảm. Các nghiên cứu trước đây cho thấy các kích thích và ký ức tiêu cực có xu hướng gây ra trầm cảm.
Phần thưởng và sự công nhận tạo nên một vòng suy nghĩ tích cực
Tại sao như vậy? Thông tin tích cực không gây nguy hiểm cho cơ thể con người, không đòi hỏi phải hành động ngay lập tức. Do đó, bộ não thường tập trung chú ý vào thông tin tiêu cực.
Hạch hạnh nhân có vai trò đánh giá môi trường để phát hiện các mối đe dọa tiềm tàng. Khi mối đe dọa xuất hiện, hạch hạnh nhân có thể tiếp tục hoạt động và phản ứng với các kích thích mới. Các nghiên cứu cho thấy hạch hạnh nhân được kích hoạt theo cách tương tự khi mọi người xem những hình ảnh tiêu cực và những khuôn mặt với thái độ trung lập sau đó. Kết quả dẫn đến tăng tâm trạng tiêu cực và giảm tâm trạng tích cực hàng ngày.
Một nghiên cứu vào tháng 07 được công bố gần đây trên tập san Nature đã mô tả tác động của một món ngọt và điện giật đối với dây thần kinh não của chuột cũng như sự bài tiết các chất [hormone]. Kết quả cho thấy, trạng thái mặc định của bộ não là thiên về sợ hãi, nghĩa là các tế bào thần kinh liên quan đến nhận thức và ký ức tiêu cực vẫn được kích hoạt cho đến khi các tế bào thần kinh liên quan đến nhận thức tích cực được kích hoạt khi cơ thể tiết ra neurotensin. Những tế bào thần kinh chịu ảnh hưởng đều nằm trong nhóm hạch hạnh nhân cơ bản (bên bụng).
Các nhà nghiên cứu cho biết, cơ chế này giúp con người tránh khỏi những mối nguy hiểm tiềm ẩn, đồng thời cũng phù hợp với những người thường tìm kiếm kết cục tồi tệ nhất.
Cô Joan Zeng, một nhà nghiên cứu tại Viện Y khoa Albert Einstein, bày tỏ rằng việc cho chuột ăn đồ ngọt sẽ kích thích bộ não tiết ra neurotensin, từ đó củng cố vòng ký ức tích cực, giống như việc trau dồi tài năng. Cô lưu ý rằng con người cũng cần phần thưởng và sự công nhận để xây dựng và củng cố vòng suy nghĩ tích cực.
Vì bộ não cũng phản ứng với thông tin tích cực, nên mọi người có thể chủ ý nuôi dưỡng tâm trạng tích cực. Điều này thậm chí còn có lợi cho những người bi quan hoặc những người bị trầm cảm nhẹ hoặc trung bình.
Tâm trạng tích cực và tiêu cực có vai trò quan trọng đối với con người
Tâm trạng tiêu cực kích thích con người tập trung chú ý và nhận thức, với những điều chỉnh sinh lý nhằm giải quyết các mối đe dọa hoặc thách thức trước mắt. Ngược lại, tâm trạng tích cực giúp tăng khả năng thích ứng với môi trường luôn thay đổi, từ đó tránh khỏi trầm cảm và tiếp tục phát triển khi đối mặt với những tâm trạng tiêu cực trầm trọng tương tự.
Cô Joan Zeng cho biết, tâm trạng tiêu cực mạnh mẽ có thể tự tồn tại. Ví dụ, sự oán giận — tâm trạng tiêu cực phổ biến nhất — có liên quan đến nhiều trường hợp ung thư vú. Ngoài ra, cô cũng lên án một số phương tiện truyền thông đã thổi phồng tin xấu để tăng lượt xem, dẫn đến phản ứng tiêu cực tức thì và thu hút sự chú ý của độc giả, bởi vì xã hội đang chịu ảnh hưởng từ những thông điệp tiêu cực. Tuy nhiên, chiến thuật này gây ra tác động có hại cho toàn xã hội.
Chúng ta nên vượt qua tâm trạng tồi tệ do những thông điệp tiêu cực và xây dựng những điều tích cực như thế nào? Dưới đây là một vài cách hữu ích.
3 suy nghĩ tích cực cho mọi suy nghĩ tiêu cực
Để loại bỏ một suy nghĩ, quan niệm hoặc định kiến tiêu cực đang tồn tại, chúng ta có thể nghĩ đến những việc tốt hoặc hành động, suy nghĩ tốt đẹp của đối phương, với ít nhất ba ý nghĩ hoặc nhận thức tích cực.
Để duy trì một mối quan hệ vững chắc, các cặp vợ chồng cần năm thông điệp tích cực để bù đắp cho một lời nói tiêu cực.
Thiền định với chính niệm
Mặc dù chúng ta có thể phớt lờ, nhưng những thông điệp tiêu cực vẫn xâm chiếm cuộc sống chúng ta một cách mạnh mẽ. Chúng ta có thể cải thiện “sức đề kháng” và nuôi dưỡng tâm thái tích cực và tâm lý chân chính bằng các cách dưới đây.
Ông Ko khuyên bạn nên ngồi thiền với chính niệm khoảng 20 phút mỗi ngày. Điều này có thể tạo nên những thay đổi đáng kinh ngạc về hạnh phúc, sức khỏe, các mối quan hệ và khả năng hồi phục.
Cô Zeng cũng khuyên bạn nên ngồi thiền trong trạng thái nhập định để ngăn tổn thương não do các thông điệp tiêu cực gây ra. Thiền định có thể cải thiện sóng Gamma, một loại sóng não yên bình giúp tăng khả năng phục hồi sau căng thẳng và ngăn mọi người rơi vào trạng thái cực đoan như lo lắng hoặc tuyệt vọng.
Cô Zeng, một người thực hành thiền định hàng ngày, chia sẻ rằng thiền định thường xuyên giúp cải thiện khả năng ổn định cảm xúc. Do vậy, cô ít bị ảnh hưởng bởi những thông điệp tiêu cực và thường đạt được kết quả tốt trong bất cứ việc gì cô làm.
Cho đến nay, thiền định, cầu nguyện, yoga, thái cực quyền, các bài tập thở, phương pháp giãn cơ từ từ và khí công đã được chứng minh là có thể kích hoạt Phản ứng Thư giãn (Relaxation Response – RR) — một hành động của cơ thể và tâm trí giúp chống lại tác động tiêu cực do căng thẳng.
RR giúp làm giảm huyết áp, nhịp tim và nhịp thở, đồng thời tạo ra những thay đổi ở vỏ não và vùng dưới vỏ, liên quan đến nhận thức cảm tính, ngôn ngữ, tâm trạng hoặc quá trình xử lý cảm xúc và trí nhớ.
Cô Zeng lưu ý, các nghiên cứu trên cho thấy neurotensin có thể được dùng để phát triển loại thuốc mới giúp điều chỉnh lại bộ não. Trong khi đó, việc trở nên tử tế hoặc khen ngợi người khác cũng có tác dụng tương tự như neurotensin, đồng thời cũng có thể khơi dậy phản ứng và phản hồi tích cực từ người khác.
Ông Ko cũng bày tỏ rằng rất nhiều nghiên cứu đã xác nhận việc giúp đỡ người khác sẽ mang lại cảm giác hạnh phúc hơn và nhiều lợi ích về mặt tâm lý.
Phương pháp bày tỏ lòng biết ơn như nói lời cảm ơn với người khác, có thể giúp tạo dựng một tâm thái tích cực.
Các phương pháp khác bao gồm tập thể dục thường xuyên, hồi tưởng lại những kỷ niệm đẹp và viết nhật ký. Bằng cách viết nhật ký, bạn có thể cảm thấy hài lòng với những hy vọng và ước mơ của mình, cũng như tưởng tượng về một tương lai nếu tất cả mục tiêu đều đạt được. Những suy nghĩ tích cực đó, dù có thể không hợp lý, vẫn mang lại cảm giác hạnh phúc và sự hài lòng trong cuộc sống.
Cuối cùng, theo ông Ko, nếu bạn cảm thấy tiêu cực, hãy áp dụng phương pháp bốn bước dưới đây để tự điều chỉnh [cảm xúc] bản thân.
Tú Liên và Thanh Ngọc biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc tại The Epoch Times
