Các bài tập nâng cao chân có thể cải thiện lưu thông vi mạch ở tim

Các bài tập nâng cao chân có thể cải thiện vi tuần hoàn tại tim và khắc phục các vấn đề do tắc nghẽn các mạch máu nhỏ như nhồi máu cơ tim.

Một bệnh nhân ở độ tuổi 50 đã trải qua 3 lần đặt ống thông tim và đặt 6 stent động mạch vành nhưng vẫn cảm thấy khó chịu ở tim sau phẫu thuật. Bệnh nhân thậm chí còn cảm thấy đau ngực khi băng qua đường.

Tuy nhiên, ca phẫu thuật của anh đã thành công – stent động mạch hoạt động bình thường, và động mạch chủ cũng không bị tắc nghẽn. Sau đó, người ta phát hiện ra rằng vấn đề nằm ở sự lưu thông vi mạch kém trong tim. Cuối cùng, bệnh nhân đã trải qua 10 lần điều trị đối xung động ngoại biên tăng cường (EECP). Kết quả là cơn đau ngực đã biến mất và giờ đây anh có thể chạy 10 vòng mà không thấy khó chịu.

EECP là một phương pháp điều trị không xâm lấn giúp cải thiện lưu thông máu khắp cơ thể. Phần dưới của bài viết giới thiệu về một bài tập đơn giản giúp tăng sức khỏe tim mạch có hiệu quả điều trị như EECP.

Vi tuần hoàn mạch vành thường bị bỏ qua

Tập san chính thức của Đại học Tim mạch Hoa Kỳ gần đây đã chỉ ra rằng các triệu chứng khó chịu ở tim không thể thuyên giảm sau phẫu thuật và điều trị bằng thuốc ở nhiều bệnh nhân bị bệnh tim có thể liên quan đến rối loạn chức năng vi mạch tim.

Người ta có xu hướng quan tâm nhiều hơn đến động mạch vành trong điều trị các bệnh tim mạch. Tuy nhiên, tim vẫn có nhiều mạch máu nhỏ và chức năng tuần hoàn của chúng gần như bị bỏ quên. Vấn đề này đã không được chú ý cho đến những năm gần đây.

Bác sĩ Lưu Trung Bình, bác sĩ tim mạch kiêm Giám đốc Phòng khám Vũ Bình tại Đài Loan cho biết, ở một số bệnh nhân, động mạch chủ không bị hẹp nhiều và stent động mạch hoạt động bình thường, nhưng cơ tim ở phần mỏm không nhận được đủ máu do tắc nghẽn các mạch máu nhỏ. Do đó, cơn đau thắt ngực hoặc chức năng tim kém có thể xảy ra ngay cả sau khi điều trị.

Tất cả các yếu tố gây xơ cứng mạch máu lớn cũng ảnh hưởng đến các mạch máu nhỏ. Ví dụ, hút thuốc, mức đường máu cao, cholesterol cao, thay đổi thời tiết, căng thẳng quá mức, thức khuya, tâm trạng không tốt, và lười vận động đều có thể gây huyết khối, xơ cứng hoặc co thắt vi mạch.

Tuy nhiên, các ca phẫu thuật hiện tại chỉ có thể điều trị các vấn đề về mạch máu lớn. Ví dụ, đối với bệnh nhân nhồi máu cơ tim, các thiết bị y tế có thể đi vào các mạch máu lớn để loại bỏ huyết khối, nhưng không thể tiếp cận các mạch máu nhỏ. Thuốc tiêu huyết khối và thuốc chống đông máu cũng không thể làm tiêu hoàn toàn huyết khối trong một số mạch máu nhỏ.

Những trường hợp như vậy có thể dùng đến EECP nhằm làm tăng lưu lượng máu đến tim mà không làm tăng công của tim, từ đó cải thiện chức năng và chuyển hóa cơ tim. EECP dùng quần nén để tạo áp lực xung quanh chân đồng bộ với nhịp tim. Trong khi tim đang giãn và các buồng được đổ đầy máu, máu sẽ được ép trở lại tim từ bắp chân và đùi, làm tăng lưu thông tĩnh mạch và giảm sức cản của động mạch. Phương pháp này giúp làm tăng lưu lượng máu mạch vành, do đó làm giảm đau thắt ngực.

3 cơ chế chính của EECP

1. Cải thiện lưu thông máu

EECP có thể kích thích quá trình lưu thông máu của toàn bộ cơ thể và cải thiện vi tuần hoàn của tim.

Bác sĩ Huei-Fong Hung, Khoa Tim mạch, Bệnh viện Tân Quang ở Đài Loan, đã cho biết rằng việc áp dụng EECP có thể làm tăng nitric oxide và giảm endothelin trong một thời gian ngắn. Nitric oxide làm giãn các mạch máu, trong khi endothelin làm co mạch. Hai thay đổi này dẫn đến sự giãn nở của các mạch máu, từ đó cải thiện sự lưu thông của các mạch máu nhỏ.

2. Tăng sinh mạch

Giống như một con đường vòng thay thế khi tắc đường, EECP có thể phát triển một “con đường thay thế” ở những bệnh nhân bị hẹp mạch máu. Điều này kích thích sự hình thành các mạch máu phụ, một quá trình được gọi là tạo mạch.

Vì sao mạch máu mới có thể hình thành? Tiến sĩ Lưu giải thích rằng khi các tế bào trên lớp nội mạc mạch máu và cơ tim chết đi do không đủ máu, việc tăng lưu lượng máu và cung cấp oxy có thể làm tăng các yếu tố kích hoạt và khả năng tái tạo tế bào của các mạch máu ở tim.

3. Ổn định thành mạch

Tác dụng ép máu trở lại [tim] làm tăng tính đàn hồi của mạch máu.

Nitric oxide tăng lên nhờ EECP không chỉ làm giãn mạch máu mà còn kích thích quá trình sửa chữa các tế bào nội mô mạch máu cũng như ngăn ngừa xơ cứng mạch máu.

Bác sĩ Huei-Fong Hung cho biết, việc cải thiện lưu thông máu và ổn định thành mạch phụ thuộc vào endothelin và nitric oxide. Tuy nhiên, các chỉ số của hai yếu tố này sẽ giảm dần sau hai đến ba tháng sau khi hoàn thành EECP và trở lại mức ban đầu sau nửa năm. Hiệu ứng vĩnh viễn duy nhất là sự hình thành mạch – một khi được hình thành, tuần hoàn bàng hệ sẽ vẫn ở đó.

Vi tuần hoàn mạch vành tốt có thể cải thiện bệnh tim

Cải thiện vi tuần hoàn của tim cũng có ích cho các bệnh tim khác.

• Bệnh mạch vành: Đối với những người bị tức ngực và đau ngực do hẹp các mạch máu lớn, cải thiện vi tuần hoàn mạch vành cũng giúp làm thuyên giảm các triệu chứng.
• Suy tim: Hội chứng này có liên quan đến sự giảm sức mạnh và khả năng bơm máu hiệu quả của cơ tim. Tiến sĩ Lưu đã chỉ ra rằng 1/3 trường hợp suy yếu cơ tim là do lưu lượng máu không đủ. Do đó, cải thiện vi tuần hoàn có thể làm giảm tình trạng suy tim do suy yếu cơ tim một cách tự nhiên.
• Viêm cơ tim: Đây là phản ứng viêm cấp tính của các cơ tim. Vi tuần hoàn tim tốt có thể giúp hồi phục viêm cơ tim. Nếu cơ tim bị thiếu oxy khi bị viêm, khả năng phục hồi tim của bệnh nhân sẽ kém.

Tuần hoàn vi mạch của tim đóng một vai trò quan trọng trong các bệnh tim kể trên, và một trong những cách để cải thiện là EECP.

Bác sĩ Hung cho biết thêm, EECP còn có thể điều trị nhiều bệnh trên lâm sàng như đột quỵ, điếc đột ngột, mù đột ngột, sa sút trí tuệ mạch máu, thiếu máu cục bộ đường ruột, bệnh thận đái tháo đường, hội chứng chân không yên. Ông nói rằng điều trị EECP sau đột quỵ có thể làm giảm đáng kể tổn thương.

Tác dụng này là do EECP cũng làm cải thiện lưu thông máu trong toàn bộ cơ thể. Bên cạnh việc hình thành các mạch máu phụ, EECP cũng có thể cải thiện các bệnh do tắc nghẽn mạch máu trong thời gian dài.

Cải thiện lưu thông máu với các bài tập nâng cao chân

Thời gian tác dụng của EECP cũng phụ thuộc vào việc bệnh nhân có thực hiện các thói quen sinh hoạt tốt hay không: tập thể dục, cai thuốc lá, kiểm soát cân nặng và duy trì huyết áp, cholesterol và mức đường máu ở mức bình thường.

Điều trị EECP dùng thiết bị để cải thiện thụ động tuần hoàn ở chân và chức năng tim. Thông thường, EECP là cần thiết khi thể lực và tim của bệnh nhân chưa đủ khả năng tập luyện cường độ cao.

Tiến sĩ Lưu chỉ ra rằng nếu bệnh nhân không bị bệnh quá nặng và vẫn có thể di chuyển, thì họ nên thực hiện “các bài tập nâng cao chân” bao gồm đi bộ, chạy, đạp xe, và đạp xe tại chỗ.

Ông giải thích rằng một phần ba lưu lượng máu trong cơ thể người là ở phần dưới cơ thể, tăng tuần hoàn ở chân có thể kích thích tuần hoàn của toàn bộ cơ thể. Các bài tập co cơ nâng chân làm tăng sự co bóp của đùi và bắp chân, có thể đưa máu từ chân trở lại tim, cải thiện vi tuần hoàn của tim. Những người bị lạnh chân cũng có thể cải thiện lưu thông máu bằng cách tập thể dục.

Tuy nhiên, chất lượng của bài tập cũng quan trọng không kém. Nhịp tim phải đạt hơn 120 nhịp mỗi phút để đảm bảo tuần hoàn máu ở tim. Bác sĩ Hung cho biết tác dụng của chạy bộ một giờ tương đương với điều trị EECP; cường độ tập luyện, thời lượng và việc hình thành thói quen tập thể dục là những điểm mấu chốt.

Ngoài ra, việc kiểm soát huyết áp, cholesterol và mức đường máu cũng rất quan trọng. Huyết áp, cholesterol và mức đường máu cao có thể gây xơ cứng động mạch, dẫn đến hẹp mạch máu và các bệnh khác nhau như ở trên do lưu thông máu kém.