Cắt amidan: Thủ thuật ‘nhỏ’ – rủi ro lớn về lâu dài
Hệ miễn dịch kỳ diệu (Phần 2)
Trong loạt bài “Hệ miễn dịch kỳ diệu” này, chúng ta sẽ khám phá sức mạnh thực sự của khả năng miễn dịch, vốn là những cơ quan hoạt động không mệt mỏi để bảo vệ cơ thể. Chúng tôi cũng sẽ cung cấp những cách thiết thực để bảo vệ những món quà quan trọng mà Thần đã ban cho chúng ta.
Cắt amidan, hoặc phẫu thuật cắt bỏ amidan, là một thủ thuật phổ biến được thực hiện hơn 500,000 lần mỗi năm ở Hoa Kỳ cho trẻ em dưới 15 tuổi. Mặc dù việc cắt amidan có thể làm giảm các triệu chứng ngắn hạn của bệnh nhân nhưng nhiều người không biết về hậu quả lâu dài.
Trên thực tế, một số bệnh có liên quan đến cái gọi là tiểu phẫu này.
Tóm tắt:
- Cắt amidan thường là phương pháp điều trị viêm amidan nặng với amidan phì đại.
- Một nghiên cứu trên tập san y học JAMA năm 2018 trên gần 1.2 triệu trẻ em cho thấy việc cắt và nạo amidan vòm họng khi còn nhỏ có liên quan đến việc tăng đáng kể nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp, dị ứng và truyền nhiễm sau này. Sự gia tăng nguy cơ nhiễm bệnh kinh niên về sau lớn hơn đáng kể so với những lợi ích điều trị mà các ca phẫu thuật này mang lại.
- Một nghiên cứu đoàn hệ quốc gia của Đài Loan cho thấy những bệnh nhân có tiền sử cắt amidan có nguy cơ nhiễm trùng vùng đáy họng cao hơn 1.71 lần so với những người khác.
- Một nghiên cứu của Canada cho thấy có mối liên hệ chặt chẽ giữa tiền sử cắt amidan và sự phát triển của áp xe thành sau hầu hoặc cạnh hầu.
- Bằng chứng tích lũy về nguy cơ nhiễm trùng có liên quan lâu dài đã chứng minh vai trò không thể chối cãi của amidan đối với khả năng miễn dịch của chúng ta. Cơ chế gia tăng nhiễm trùng liên quan đến nhiều chức năng khác nhau của amidan trong hệ miễn dịch.
Khi nào việc cắt amidan được xem xét?
Mặc dù amidan, đặc biệt là amidan vòm ở phần trên, đóng vai trò là tiền tuyến phòng thủ chống nhiễm trùng nhưng vai trò này thường không được công nhận đầy đủ.
Amidan khẩu cái và amidan vòm thường co lại theo tuổi tác, kích thước lớn nhất ở trẻ em và gần như biến mất ở người lớn, cho thấy sự vắng mặt của amidan có thể không ảnh hưởng đến sức khỏe người lớn. Tuy nhiên, hoạt động của amidan trong giai đoạn đầu đời rất cần thiết cho sự phát triển bình thường của hệ miễn dịch và chức năng miễn dịch lâu dài.
Khi amidan đang chiến đấu khốc liệt với mầm bệnh xâm nhập và không nhận được đủ sự trợ giúp thì có thể bị viêm và có vẻ to hơn. Hậu quả là những amidan sưng to nghiêm trọng này có thể gây khó nuốt và cản trở hô hấp. Vì viêm họng tái phát và rối loạn nhịp thở khi ngủ có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của trẻ nên hai yếu tố này là những yếu tố quyết định phổ biến để khuyến nghị cắt amidan.
Trong một số trường hợp, amidan vòm cũng có thể bị loại bỏ thông qua một thủ thuật gọi là cắt amidan vòm (adenoidectomy). Nói chung, các bác sĩ khuyên nên loại bỏ cả amidan khẩu cái (vùng đáy họng) và amidan vòm.
Theo hướng dẫn của Học viện Tai mũi họng-Phẫu thuật Đầu và Cổ Hoa Kỳ, phẫu thuật cắt amidan được khuyến nghị khi trẻ bị nhiễm trùng amidan từ bảy lần trở lên trong một năm, năm lần mỗi năm trong hai năm trước đó hoặc ba lần mỗi năm trong ba năm trước đó, bên cạnh các yếu tố khác như rối loạn nhịp thở khi ngủ.
Cắt amidan: Lợi hay hại?
Việc cắt bỏ amidan có điều trị thành công các bệnh như viêm cổ họng tái phát hoặc chứng ngưng thở khi ngủ về lâu dài không?
Không cần thiết.
Tình trạng sưng chủ yếu là do tích tụ của chất lỏng bạch huyết có chứa virus, vi trùng và các tế bào miễn dịch gia tăng. Amidan sưng lên cho thấy có quá nhiều tế bào miễn dịch “chiến binh” bị thương, đưa ra giả thuyết là có trận chiến quan trọng giữa virus và hệ miễn dịch. Theo đó, nguyên nhân gốc rễ của bệnh viêm amidan là do khả năng miễn dịch yếu đi khiến cơ thể khó có thể chiến thắng virus khi cần giúp đỡ nhiều hơn.
Nếu amidan hoặc amidan vòm bị cắt bỏ mà không giải quyết được nguyên nhân cơ bản của nhiễm trùng—tức là do suy yếu khả năng miễn dịch—thì việc thuyên giảm có thể chỉ là tạm thời. Không còn viêm amidan không có nghĩa là virus hoặc vi trùng đã biến mất mà là không còn những chiến binh bảo vệ.
Về lâu dài, việc cắt bỏ amidan dẫn đến việc cơ thể không còn tuyến phòng thủ chính đầu tiên chống lại virus và vi khuẩn, khiến chúng ta dễ gặp phải một loạt vấn đề khác.
Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã khảo sát các tác động ngắn hạn và dài hạn của việc cắt amidan đối với cơ thể. Hãy nhìn vào các dữ liệu.
Lợi ích ngắn hạn, rủi ro dài hạn
Một phân tích tổng hợp năm 2017 trên tập san Nhi khoa đã phân tích tỷ lệ bệnh tật và chất lượng cuộc sống của trẻ bị viêm họng tái phát đã cắt amidan so với những trẻ phải “theo dõi và chờ đợi.”
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Vanderbilt phát hiện rằng mặc dù lợi ích của việc giảm viêm họng là rõ ràng trong vòng một năm sau khi cắt amidan, nhưng không kéo dài lâu hơn nữa.
Nghiên cứu đã xem xét ảnh hưởng của việc cắt amidan đối với trẻ em bị rối loạn hô hấp khi ngủ do tắc nghẽn. Theo dõi một năm sau khi cắt amidan cho thấy những trẻ này có kết quả giấc ngủ tốt hơn so với trẻ không cắt amidan, nhưng còn thiếu các biện pháp đo lường kết quả lâu dài.
Mặc dù được coi là phẫu thuật tương đối không quan trọng nhưng việc cắt amidan ở trẻ có nguy cơ biến chứng đáng kể như chảy máu, khó thở, bỏng, buồn nôn, nôn, đau và trong trường hợp nghiêm trọng thì thậm chí tử vong.
Nghiên cứu của Trung tâm Y tế Bệnh viện Nhi đồng Cincinnati đã xem xét 233 yêu cầu bồi thường từ cơ sở dữ liệu “Phán quyết và điều chỉnh của ban hội thẩm” của LexisNexis. Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra các khiếu nại được đệ trình từ năm 1984 đến năm 2010 về “các ca tử vong và biến chứng trong và sau khi cắt amidan.”
Trong số 233 trường hợp khiếu nại, có 96 trường hợp tử vong và gần một nửa (48%) liên quan đến phẫu thuật. Các chấn thương không gây tử vong bao gồm chảy máu sau phẫu thuật, suy giảm chức năng, các tình trạng thiếu oxy và ngộ độc thuốc giảm đau opioid sau phẫu thuật.
Nghiên cứu JAMA lớn cho thấy rủi ro dài hạn
Một bài nghiên cứu được công bố trên JAMA Otolaryngology năm 2018 đã báo cáo nguy cơ tương đối lâu dài đối với nhóm 28 bệnh sau khi cắt bỏ amidan hoặc amidan vòm. Nghiên cứu này đã chỉ ra một cách đáng ngạc nhiên rằng trẻ bị cắt bỏ amidan trước 9 tuổi có nguy cơ mắc nhiều loại bệnh cao hơn đáng kể khi lớn lên.
Nghiên cứu đã theo dõi nhóm lớn gồm hơn 1.18 triệu trẻ em Đan Mạch trong 10 đến 30 năm. Trong số những trẻ được phân tích có 17,460 trẻ đã cắt bỏ amidan vòm, 11,830 trẻ đã cắt bỏ amidan khẩu cái và 31,377 trẻ đã cắt bỏ cả hai; một nhóm kiểm soát được thành lập gồm 1,157,684 trẻ.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng việc cắt amidan có liên quan đến nguy cơ nhiễm các bệnh về đường hô hấp trên gần gấp ba lần, phần lớn là nhiễm trùng, bao gồm viêm mũi, viêm họng, viêm amidan và viêm thanh quản, được coi là những tình trạng phổ biến mà mọi người đều gặp phải trong đời.
Hơn nữa, phẫu thuật cắt bỏ amidan vòm có liên quan đến nguy cơ rối loạn phổi tắc nghẽn kinh niên cao gấp đôi và gần gấp đôi nguy cơ nhiễm các bệnh về đường hô hấp trên và viêm kết mạc. Ngoài ra, việc cắt bỏ amidan có liên quan đến nguy cơ bị bệnh truyền nhiễm tăng 17%.
Đối với 78% trong số 28 nhóm bệnh được kiểm tra, có sự gia tăng nhẹ nhưng đáng chú ý về nguy cơ nhiễm nhiều loại bệnh.
Những người đã trải qua phẫu thuật cũng có thể có nguy cơ cao bị khó thở, viêm xoang, viêm xoang kinh niên và viêm tai.
Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của amidan vòm và amidan khẩu cái đối với sự phát triển bình thường của hệ miễn dịch và gợi ý rằng việc cắt bỏ amidan sớm trong đời có thể làm gián đoạn một chút nhưng đáng kể đến nhiều quá trình quan trọng đối với sức khỏe sau này. Các tác giả kết luận rằng điều quan trọng là phải xem xét các rủi ro lâu dài khi xem xét cắt amidan.
Nghiên cứu JAMA cũng phát hiện rằng mặc dù phẫu thuật cắt bỏ amidan có thể cải thiện tình trạng rối loạn giấc ngủ và viêm amidan trong thời gian ngắn nhưng những rủi ro lâu dài cũng tương tự như việc không phẫu thuật.
Tăng nguy cơ nhiễm trùng đáy họng
Một nghiên cứu đoàn hệ toàn quốc hồi cứu sử dụng dữ liệu từ cơ sở dữ liệu Yêu cầu Bảo hiểm Y tế Quốc gia Đài Loan, bao gồm hơn 98% dân số và các tổ chức y tế, đã xác định rằng nguy cơ nhiễm trùng đáy họng tăng đáng kể ở những bệnh nhân đã trải qua phẫu thuật cắt amidan.
Từ năm 2001 đến 2009, nghiên cứu này có tổng cộng 9,915 bệnh nhân cắt amidan và nhóm chứng có 99,150 người. Các bệnh nhiễm trùng đáy họng trong nghiên cứu này bao gồm áp xe họng và cổ và viêm mô tế bào.
Theo cả hai mô hình thống kê thì sau khi tính đến các yếu tố gây nhiễu, những người có tiền sử cắt amidan có nguy cơ nhiễm trùng đáy họng cao gấp 1.71 lần.
Tăng nguy cơ áp xe cổ họng và cổ: Nghiên cứu của Canada
Một nghiên cứu của Canada phát hiện rằng trẻ đã trải qua phẫu thuật cắt amidan có nhiều khả năng phát triển áp xe thành sau hầu hoặc cận hầu – tích tụ mủ ở vùng cổ họng hoặc cổ.
Nghiên cứu này đã kiểm tra 180 trẻ em bị các áp xe này và 180 trẻ em cùng lứa tuổi không bị áp xe. Kết quả cho thấy 13.9% trẻ bị áp xe trước đó đã được phẫu thuật cắt amidan, cao gấp sáu lần so với 2.2% trẻ trong nhóm đối chứng.
Nghiên cứu cho thấy mối liên quan chặt chẽ giữa tiền sử cắt amidan và sự phát triển của áp xe thành sau họng hoặc cạnh hầu.
Cơ chế tăng nguy cơ nhiễm trùng sau cắt amidan
Tại sao việc cắt bỏ amidan và amidan vòm có nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp và nhiễm trùng cao hơn?
Thứ nhất, trong thời thơ ấu và giai đoạn đầu đời, amidan đóng vai trò then chốt trong sự trưởng thành của hệ miễn dịch, hoạt động như những trinh sát tiên tiến giúp phát hiện ra vi khuẩn và virus trong thức ăn và không khí.
Thứ hai, nghiên cứu bệnh chứng của Iran được công bố vào năm 2020 cho thấy mức độ kháng thể sau khi cắt amidan ở 64 trẻ em từ 9 đến 15 tuổi thấp hơn đáng kể sau 4 đến 6 năm so với nhóm đối chứng.
Các nghiên cứu bổ sung cho thấy sự giảm nồng độ globulin miễn dịch kháng thể A (IgA) trong huyết thanh của bệnh nhân sau khi cắt amidan sau một đến bốn tháng, bốn đến sáu năm và tối đa 20 năm sau đó.
IgA là loại protein bảo vệ chính trong lớp bề mặt của đường hô hấp và đóng vai trò chính trong việc bảo vệ cơ thể chống lại vi khuẩn, virus và các bệnh nhiễm trùng khác. Nồng độ IgA giảm có thể góp phần làm tăng tình trạng tiền viêm và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Thứ ba, amidan – đặc biệt là amidan vòm miệng – lưu trú một số protein kháng khuẩn bao gồm defensin và cathelicidin. Các protein này có các hoạt động kháng khuẩn trực tiếp bảo vệ vật chủ khỏi bị vi sinh vật xâm nhập và có thể gián tiếp điều chỉnh khả năng miễn dịch thích ứng.
Thứ tư, amidan đóng vai trò là mắt xích quan trọng giữa miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thích nghi. Nghiên cứu này cho thấy chức năng miễn dịch tế bào giảm đáng kể về mặt thống kê sau khi cắt amidan, cho thấy việc cắt amidan cũng làm thay đổi khả năng miễn dịch tế bào ở trẻ em.
Cắt bỏ amidan có thể làm giảm khả năng phát hiện virus hoặc vi trùng, làm giảm mức kháng thể niêm mạc, giảm các protein kháng khuẩn bảo vệ khác, thay đổi biểu hiện của các peptide bảo vệ vật chủ, thay đổi khả năng miễn dịch bẩm sinh và tăng độ nhạy cảm với nhiễm virus và vi khuẩn.
Thảo dược thiên nhiên giúp mau lành vết thương sau khi cắt amidan
Nếu bạn đã cắt bỏ amidan hoặc muốn trợ giúp hệ miễn dịch thì có rất nhiều loại thảo dược có thể giúp ích. Những loại thảo dược này có tác dụng chống oxy hóa, chống viêm, điều hòa miễn dịch, giảm đau, kháng virus, chống ho, kháng khuẩn, giãn phế quản, ổn định tế bào mast (một trong bốn loại tế bào bạch cầu), chống dị ứng, kháng histamin và giãn cơ trơn.
Một phân tích gộp được công bố trên tập san Vật lý và Hóa học của Trái đất đã xác định các cây thuốc có thể được sử dụng để kiểm soát các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp. Trong số 160 cây có:
- 56 loại giúp giảm cảm lạnh, bao gồm bạc hà, xoài, mận Shakama, hoa kim tuyến lớn, hoa oải hương, gừng, lục bạc hà (spearmint) và me rừng.
- 53 loại giúp giảm viêm phổi, bao gồm bí ngô, cây dành dành và hoa nhài, vú sữa, kim ngân lượng và gỗ gụ nhỏ.
- 34 loại thuốc giảm ho, bao gồm xoài, rau mùi tây, lô hội, bạc hà, ổi, gừng và lục bạc hà.
- 29 loại giảm đau ngực và các tình trạng liên quan, bao gồm rau mùi tây, đậu đũa và hoa kim tuyến lớn.
- 25 loại giảm hen suyễn, bao gồm xoài, tỏi, rau mùi tây, lô hội, cây dành dành và hoa nhài.
- 22 loại giảm bệnh lao và các đốm trong phổi, bao gồm xoài, rau mùi tây, lô hội và me rừng.
- 20 loại giảm tình trạng hô hấp không xác định, bao gồm mận Shakama và gỗ gụ nhỏ.
- 13 loại giảm cảm cúm, bao gồm ổi, gừng, hoa bất tử và me rừng.
- 12 loại giảm vấn đề về phế quản, bao gồm nho dại, mận Shakama và ginger bush (thuộc họ hoa môi).
- 7 loại thuốc giảm khó thở, bao gồm kim ngân lượng và gỗ gụ nhỏ.
- 5 loại thuốc giảm đau họng và nhiễm trùng, bao gồm vú sữa và cây vả nhỏ.
- 1 loại, pepper bark tree (muranga), giúp giảm tắc nghẽn xoang.
Trong số 160 loại cây được nghiên cứu có 129 loại cây thể hiện các đặc tính dược lý giúp điều trị các bệnh về đường hô hấp. Các đặc tính phổ biến nhất là các hoạt động chống oxy hóa, chống viêm, kháng virus và kháng khuẩn, điều này giải thích tại sao những cây thuốc này có tác dụng làm giảm các bệnh về đường hô hấp và nhiễm trùng một cách hiệu quả.
Tiếp theo: Cắt amidan có thể làm tăng nguy cơ bị một số bệnh ung thư
Mặc dù cắt bỏ amidan có thể làm giảm nguy cơ ung thư amidan và giảm nhẹ các triệu chứng cụ thể nhưng các nhà khoa học đã có những phát hiện bất ngờ …
Công Thành biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
