Thuốc lá điện tử không ít nguy hại hơn 95% so với thuốc lá thông thường

Bây giờ là năm 2013. Harlem Shake đã xuất hiện trên đài phát thanh và thuốc lá điện tử đang trở thành một xu hướng. Một nhóm các nhà nghiên cứu triệu tập lại để thảo luận về sản phẩm này và các sản phẩm chứa nicotin khác.

Trong một bài báo năm 2014 mô tả chi tiết kết quả của cuộc họp, các tác giả đánh giá “hệ thống phân phối nicotin điện tử” (thuốc lá điện tử) “chỉ có 4%” tác hại tương đối tối đa với thuốc lá thông thường.

Điều quan trọng là, các tác giả cho biết “sự hiểu biết của họ về mối nguy tiềm ẩn” của thuốc lá điện tử vẫn còn “ở giai đoạn rất sớm” vì họ thiếu “bằng chứng chắc chắn về tác hại của hầu hết sản phẩm trên hầu hết tiêu chí” được kiểm tra.

Nói cách khác, họ lưu ý rằng công việc của họ yếu kém về phương pháp luận và các ước tính chỉ có vậy – phỏng đoán dựa trên ý kiến hơn là bằng chứng khoa học.

Nhưng một trong những “ước đoán (ước tính và phỏng đoán)” trên đã trở thành thông tin sai lệch về vaping được trích dẫn nhiều nhất trên toàn cầu: thuốc lá điện tử ít gây hại hơn 95% so với thuốc lá điếu.

Vấn đề là, điều đó hoàn toàn sai sự thật.

Làm thế nào ước đoán này được đưa ra

Bộ Y tế Công cộng Anh đã dùng con số 95% trong bài đánh giá về thuốc lá điện tử năm 2015 nhưng không đề cập đến những lưu ý của ước đoán.

Điều này dẫn đến sự chỉ trích rộng rãi từ các chuyên gia. Một bài xã luận trên tập san y khoa The Lancet đã dán nhãn cho bài báo năm 2014 là “một nền tảng cực kỳ mỏng manh” để Bộ Y tế Công cộng Anh có thể dựa vào đó và đưa ra kết luận.

Bài xã luận của Lancet lưu ý rằng Bộ Y tế Công cộng Anh đã dùng ước đoán trên mặc dù nó dựa trên “ý kiến của một nhóm nhỏ các cá nhân không có chuyên môn cụ thể về kiểm soát thuốc lá” và “gần như hoàn toàn không có bằng chứng liên quan nào.”

Bài xã luận năm 2015 cũng nêu lên mối lo ngại về xung đột lợi ích, lưu ý rằng một số nhà nghiên cứu tham gia phát triển ước đoán có mối liên quan đến những công ty lớn nhất trong ngành thuốc lá. Những xung đột này đã được mô tả thêm trên tập san Y học Anh vào tháng 09 và tháng 11/2015.

Mặc dù vậy, con số 95% vẫn xuất hiện trong thông báo của Bộ Y tế Công cộng Anh. Nó cũng lan sang các quảng cáo thuốc lá điện tử.

Đến năm 2020, ước đoán này đã trở thành “sự thật”—thông tin không đáng tin cậy được lặp đi lặp lại thường xuyên đến mức nó được chấp nhận là sự thật. Tuy nhiên, với bằng chứng ngày càng tăng về tác hại của thuốc lá điện tử, bảy năm sau đó, sự thật thậm chí còn trở nên kém giá trị hơn.

Ước đoán trên đã bị lợi dụng như thế nào tại nước Úc

Ngành công nghiệp thuốc lá và các đồng minh liên quan đã làm việc hiệu quả để công khai ước tính phi khoa học này, từ đó tiếp tục làm suy yếu chính sách y tế công cộng của Úc.

Trong các đệ trình gửi tới Cuộc điều tra của Thượng viện Úc năm 2020 về Giảm tác hại của Thuốc lá, các cơ quan trong ngành và đồng minh đã dựa vào thông tin trên để lập luận về việc hợp pháp hóa thuốc lá điện tử.

Họ tiếp tục làm như vậy trong cuộc tham vấn năm 2020 của Cơ quan Quản lý Sản phẩm Trị liệu liên quan đến việc sắp xếp lại nicotin chỉ ở dạng đơn thuốc và gần đây nhất là trong cuộc tham vấn năm 2022 về các cải cách được đề xuất đối với quy định về sản phẩm thuốc lá điện tử nhằm hạn chế nhập khẩu và cải thiện tiêu chuẩn sản phẩm.

Tại sao điều này lại quan trọng?

Mặc dù thông tin trên đã bị vạch trần, nhưng nó vẫn tiếp tục ảnh hưởng đến suy nghĩ của mọi người. Các nhà nghiên cứu về thông tin sai lệch gọi đây là hiệu ứng ảnh hưởng liên tục—một khi nó đã bám trụ, sẽ rất khó để nó bị lật đổ.

Là một chỉ số dễ tiêu và thu hút, con số này lan truyền trên các phương tiện truyền thông và được lặp đi lặp lại nhiều lần. Và bởi vì chúng ta có nhiều khả năng tin vào thông tin sai lệch khi nó được lặp đi lặp lại (hiệu ứng ảo tưởng sự thật), thông tin sai lệch sẽ trở thành “sự thật”, ngay cả sau khi chúng ta được cho biết đó là sai sự thật.

Ngay cả trong năm nay, các chuyên gia về giảm tác hại vẫn dùng thông tin này để tranh luận rằng vaping ít gây hại hơn so với thuốc lá điếu và nước Úc có thể nhìn vào các quốc gia bán hợp pháp vape cho người lớn mà không cần kê đơn.

Giải pháp là gì?

Chúng ta phải bác bỏ quan niệm sai lầm rằng thuốc lá điện tử ít gây hại hơn 95% so với thuốc lá điếu thông thường bằng những bằng chứng thực tế.

Và dưới đây là các bằng chứng:

• Người dùng thuốc lá điện tử có thể hít phải các chất độc hại, dẫn đến ngộ độc, tổn thương phổi và bỏng.
• Thuốc lá điện tử chứa nicotine có thể gây lệ thuộc hoặc nghiện ở người không hút thuốc lá điếu.
• Thanh niên không hút thuốc lá điếu khi dùng thuốc lá điện tử có nhiều khả năng bắt đầu hút và trở thành người hút thường xuyên so với những người không dùng.
• Thuốc lá điện tử không làm giảm tác hại nếu người dùng tiếp tục hút thuốc lá điếu (điều mà hầu hết mọi người đều làm). Nghiên cứu này không tìm thấy sự khác biệt giữa tỷ lệ mắc bệnh liên quan đến thuốc lá điếu và sức khỏe tự báo cáo của người dùng thuốc lá điện tử và người hút thuốc lá điếu sáu năm sau đó.

Các chính sách y tế công cộng nên được thông báo dựa trên bằng chứng khách quan, chứ không phải phỏng đoán dựa trên ngành công nghiệp. Đã đến lúc chúng ta rời khỏi thực tế vào năm 2013 cùng Harlem Shake.