4 thói quen giảm nguy cơ đông máu sau nhiễm COVID-19 hoặc chích ngừa

Có những phương pháp thực hành tốt nhất mà chúng ta có thể kết hợp vào cuộc sống hàng ngày để ngăn ngừa huyết khối, và nhiều phương pháp trong số đó không quá khó.

Huyết khối, hoặc cục máu đông làm tắc nghẽn tĩnh mạch hoặc động mạch, là một trong những biến chứng của COVID-19. Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng tỷ lệ bị cả huyết khối động mạch và huyết khối tĩnh mạch đều tăng đáng kể ở bệnh nhân COVID-19.

Ngoài ra, một số người sau khi chích ngừa cũng gặp các tác dụng phụ hiếm gặp như huyết khối với hội chứng giảm tiểu cầu. Hiện tượng này xảy ra khi kháng thể do vaccine tạo ra kích hoạt các tiểu cầu, dẫn đến số lượng tiểu cầu thấp và cục máu đông hình thành.

Tây Y thường dùng thuốc kháng đông (thuốc làm loãng máu) và liệu pháp tiêu huyết khối (thuốc làm tan cục máu đông) để giải quyết huyết khối. Tuy nhiên, điều này cũng tiềm ẩn nguy cơ gặp các tác dụng phụ như chảy máu và dị ứng.

Trung Y có lịch sử lâu đời trong việc chữa huyết khối hiệu quả, ngay cả trong những trường hợp huyết khối khó điều trị bằng thuốc kháng đông. Chúng tôi mong muốn giới thiệu một nguồn bổ sung để bạn có thêm thông tin tùy ý sử dụng.

Trước tiên, chúng ta hãy đi sâu tìm hiểu những cục máu đông này là gì.

Tỷ lệ huyết khối tăng đáng kể ở bệnh nhân COVID

Theo một báo cáo nghiên cứu được công bố trên trang web của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, COVID làm tăng nguy cơ huyết khối của bệnh nhân.

Hồ sơ sức khỏe của 48 triệu người trưởng thành ở Anh và xứ Wales đã được các chuyên gia y tế điều tra. Họ phát hiện ra rằng trong số gần 1.44 triệu bệnh nhân, tỷ lệ mắc bệnh huyết khối động mạch tử vong và huyết khối tĩnh mạch tử vong lần lượt là 5.3% và 4.7%, và tỷ lệ không tử vong trong số này lần lượt là 2.5% và 4.4%.

Trong toàn bộ quá trình nhiễm trùng, tỷ lệ hình thành huyết khối động mạch cao hơn đáng kể trong vài tuần đầu tiên được chẩn đoán COVID-19 và giảm nhanh theo thời gian, trong khi tỷ lệ hình thành huyết khối tĩnh mạch giảm tương đối chậm hơn.

Nói cách khác, huyết khối tĩnh mạch là một biến chứng đáng kể ở những bệnh nhân COVID kéo dài.

Nhóm nghiên cứu khuyến cáo nên phát hiện sớm và điều trị sớm, khuyến khích bệnh nhân dùng thuốc hạ lipid máu và hạ huyết áp thường xuyên để giảm nguy cơ hình thành huyết khối. Đây là những bệnh nhân không bị tăng lipid máu, cao huyết áp, hoặc các bệnh mãn tính khác trên lâm sàng trước đó. Điều này cho thấy nguyên nhân của huyết khối rất phức tạp.

Nguyên nhân hình thành huyết khối

Huyết khối mạch máu thường gặp trên lâm sàng, tỷ lệ bệnh ở nam cao hơn nữ.

Theo Tây Y hiện đại, sự hình thành huyết khối được cho là một khối không cấu trúc tạo thành từ fibrin không hòa tan, các tiểu cầu lắng đọng, các tế bào bạch cầu tích tụ và các tế bào hồng cầu bị mắc kẹt. Các điều kiện chính góp phần hình thành huyết khối là tổn thương nội mô tim mạch (lớp tế bào lót bên trong mạch máu), thay đổi vận tốc, hướng dòng máu và tăng đông máu. Trong số đó, tổn thương lớp nội mạc và tăng đông máu là những yếu tố quyết định.

Cơ chế hình thành huyết khối động mạch và huyết khối tĩnh mạch là khác nhau vì môi trường sinh lý của động mạch và tĩnh mạch là khác nhau. Động mạch là những mạch máu đem máu có oxy ra khỏi tim theo nhịp đập của nhịp tim mà bạn có thể cảm nhận được bằng đầu ngón tay. Tĩnh mạch mang máu đã khử oxy trở lại tim.

Huyết khối động mạch thường được hình thành khi các mảng xơ vữa động mạch bị vỡ. Sau đó, lõi giàu lipid và collagen của mảng xơ vữa tiếp xúc với dòng máu, tiểu cầu bắt đầu kết dính, kích hoạt và kết tụ lại, tạo thành huyết khối trắng, rất giàu tiểu cầu.

Huyết khối tĩnh mạch chủ yếu liên quan đến lưu lượng máu chậm, dẫn lưu kém và tình trạng đông máu bên cạnh nguyên nhân sau phẫu thuật hoặc chấn thương.

Vaccine COVID gây ra hội chứng huyết khối và giảm tiểu cầu

Sau khi bị viêm phổi nặng do COVID, nguy cơ huyết khối động mạch tăng cao vì phản ứng viêm cấp tính do nhiễm trùng nặng hoặc nhiễm trùng huyết có thể ảnh hưởng đến hệ thống đông máu và tiêu sợi huyết có vai trò trong sự hình thành và ngăn ngừa cục máu đông.

Điều này xảy ra thông qua các kênh khác nhau, chẳng hạn như giảm protein phản ứng C trong tuần hoàn và nồng độ antithrombin-Ⅲ, tăng nồng độ chất ức chế hoạt hóa plasminogen-1, cuối cùng dẫn đến việc kích hoạt cơ chế đông máu và ức chế quá trình tiêu sợi huyết (có tác dụng phá vỡ và ngăn ngừa cục máu đông,) do đó kích hoạt sự hình thành huyết khối.

Một cuộc điều tra khảo sát quy mô lớn ở Anh và Ireland cho thấy nhiều bệnh nhân không phát triển huyết khối tĩnh mạch trong đợt nhiễm trùng cấp tính mà là trong thời gian COVID kéo dài.

Cũng có trường hợp hiếm gặp tác dụng phụ của huyết khối với hội chứng giảm tiểu cầu sau khi được chích vaccine AstraZeneca Vaxzevria và vaccine Johnson & Johnson ở Âu Châu và Hoa Kỳ.

Từ nghiên cứu trên những bệnh nhân bị huyết khối tĩnh mạch, nồng độ cao của kháng thể PF4 đã được phát hiện trong huyết thanh của gần như tất cả các bệnh nhân. Kháng thể này có liên quan chặt chẽ đến sự hình thành huyết khối.

Liệu pháp chống huyết khối hiện đại còn hạn chế

Các phương pháp điều trị có sẵn bao gồm liệu pháp chống đông máu, liệu pháp chống kết tập tiểu cầu, liệu pháp làm tan huyết khối và liệu pháp làm giảm fibrinogen. Tuy nhiên, các liệu pháp này có tác dụng phụ như chảy máu và dị ứng, trong khi một số trường hợp có chống chỉ định. Đối với một số trường hợp phức tạp, liệu pháp y học hiện đại không phải là lý tưởng.

Ví dụ, thuốc chống đông máu mạnh vẫn có thể có nguy cơ chảy máu. Để ngăn ngừa điều này, bệnh nhân thường được xét nghiệm máu thường xuyên. Và nếu một người bị loét da cục bộ, thuốc có thể không có tác dụng.

Y học hiện đại cũng đề nghị rằng nếu phát hiện huyết khối ở giai đoạn đầu thì có thể dùng liệu pháp tiêu sợi huyết nhưng phải thực hiện trong vòng 48 giờ. Sau 48 giờ, sẹo bắt đầu hình thành bên trong huyết khối, khiến cục máu đông khó tan. Thuốc tiêu sợi huyết cũng có nguy cơ cao gây biến chứng chảy máu.

Điều trị thành công một trường hợp huyết khối tĩnh mạch 8 tháng trong vòng 20 ngày

Tôi đã điều trị một trường hợp điển hình huyết khối tĩnh mạch sâu chân trái. Người đàn ông 26 tuổi cho biết chân của anh bị sưng và đau trong tám tháng; da anh ta bị bao phủ bởi những vết loét màu tím sẫm.

Anh ấy đã được bác sĩ gia đình chẩn đoán trước đó 8 tháng và được kê toa. Anh ấy đã dùng toa này trong 6 tháng mà không có tác dụng. Trong khoảng thời gian đó, các vết loét – dấu hiệu của tình trạng thiếu máu cục bộ trầm trọng hơn (máu bị hạn chế) đã xuất hiện.

Đây là một thanh niên năng động, yêu thể thao và chơi bóng rổ, người đã không thể chơi hơn một năm vì bệnh tật. Theo sự thúc giục của những người khác, anh ấy đến hỏi ý kiến ​​tôi, (bác sĩ Jonathan Liu), một bác sĩ Trung Y.

Tôi hỏi về cách ăn uống, chất lượng giấc ngủ, lượng nước tiểu, phân và về cơ bản tất cả đều bình thường. Vì vậy, theo lý thuyết của bệnh Trung Y, đây là một trường hợp điển hình thiếu khí và huyết ứ.

Khái niệm “khí” trong Trung Y có thể được hiểu là “năng lượng” hay “sức sống” tạo nên sự sống trong cơ thể. Năng lượng này đi khắp cơ thể để duy trì các hoạt động sống. Trung Y cho rằng khí là vật chất cơ bản và quan trọng nhất cấu tạo nên cơ thể con người và các hoạt động sống.

Các hiện tượng khác nhau trong cơ thể con người là đại diện của năng lượng, chẳng hạn như nhịp tim, phổi trợ giúp hô hấp, co cơ, lưu thông máu, dẫn truyền tín hiệu thần kinh, v.v. Các dạng năng lượng khác nhau được gói gọn trong Trung Y dưới dạng khí. Hoạt động chung của mọi cơ quan, chẳng hạn như tim, gan, lá lách, phổi và thận, đều được điều khiển bởi năng lượng. Không có năng lượng, các cơ quan không hoạt động.

Bạn có thể coi khí là chất đáp ứng toàn bộ nhu cầu năng lượng của cơ thể. Khí chủ yếu đến từ không khí chúng ta hít thở và thức ăn.

Khí liên quan đến tuần hoàn máu, chức năng tim, cơ chế đông máu, sự cân bằng của cơ chế chống đông máu, v.v.

Biểu hiện của thiếu khí và huyết ứ là máu chảy chậm, máu dễ đông và hình thành huyết khối,…. Tây Y cũng có những phát hiện tương tự.

Tuy nhiên, trong bệnh Trung Y, tình trạng này có thể được phát hiện trước khi các triệu chứng huyết khối thực sự xảy ra. Người ta có thể gặp phải tình trạng khí trệ và huyết ứ trong một thời gian khá lâu trước khi huyết khối hình thành và gây ra các triệu chứng và biến chứng, và Trung Y có thế nhận ra nhiều dấu hiệu của vấn đề khí trệ và ứ huyết tiềm ẩn, có nghĩa là tình trạng này có thể được điều trị sớm.

Tôi áp dụng phương pháp điều trị bổ khí và hoạt huyết. Đó là, chữa thiếu khí và huyết ứ bằng bài thuốc Đông Y có thể bổ sung năng lượng tạo thành sự sống, cải thiện tuần hoàn máu và các chức năng khác.

Ví dụ, phương pháp điều trị bằng súp trẻ hóa của Tiến sĩ Men Chunde, một bác sĩ Trung Y nổi tiếng ở tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc, rất hiệu quả trong việc chữa khỏi bệnh này.

Đơn thuốc này bao gồm Xương cựa, một loại thảo mộc được dùng trong Trung Y có tác dụng tăng sinh lực và chữa bệnh, cũng như Bạch chỉ, huyết đằng (Caulis spatholobus) và đan sâm (Salvia siltiorrhiza) và các loại thuốc côn trùng như giun đất, bọ cánh cứng, các loại thảo mộc hoạt huyết, v.v. có hiệu quả trong việc kích thích lưu thông máu và mở rộng mạch. Đây là những nguyên liệu nên được kê toa bởi một bác sĩ Trung Y có kinh nghiệm và đáng tin cậy.

Tôi bốc cho bệnh nhân này 20 thang thuốc trong 20 ngày. Cuối cùng, tất cả các triệu chứng biến mất, vết loét da ở chi dưới đã lành lại, màu da trở lại bình thường và anh ấy có thể chạy trên sân bóng rổ trở lại.

“Khi các kinh mạch được mở ra, máu và khí có thể lưu thông,” là một câu trích dẫn trong Hoàng đế nội kinh, một tác phẩm kinh điển về Trung Y được viết cách đây 2,500 năm, có nghĩa là lưu thông máu sẽ bình thường khi các mạch máu khỏe mạnh.

Hai phương pháp điều trị chính trong Trung Y đối với các bệnh huyết khối là: 1) phương pháp thanh nhiệt, giải độc, hoạt huyết ở giai đoạn cấp tính và 2) phương pháp dưỡng khí, hoạt huyết ở giai đoạn kinh niên.

4 thói quen dự phòng huyết khối

Có những phương pháp thực hành tốt nhất mà chúng ta có thể kết hợp vào cuộc sống hàng ngày để ngăn ngừa huyết khối, và nhiều phương pháp trong số đó không quá khó.

1. Tránh ngồi lâu

Một chiến lược quan trọng để ngăn ngừa huyết khối chính là tránh lối sống ít vận động. Nhiều công việc yêu cầu ngồi nhiều giờ, nhưng bạn có thể thực hiện các động tác nhỏ, ví dụ như sau khi dùng máy tính trong một giờ, hãy đứng dậy, duỗi thẳng tay chân và đi bộ nhanh xuống hành lang nếu có thể. Nếu không thể rời bàn làm việc, hãy di chuyển khớp mắt cá chân, xoay các ngón chân vào trong rồi hướng ra ngoài. Căng cơ bắp chân và giữ trong vài giây.

Chỉ bằng cách này, bạn đã kích thích lưu thông máu hiệu quả, và giảm nguy cơ hình thành tắc nghẽn và đông máu.

Những người nằm liệt giường trong thời gian dài có nguy cơ cao bị huyết khối tĩnh mạch chi dưới. Vì thế bệnh nhân nằm liệt giường nên được khuyến khích vận động các chi dưới một cách chủ động hoặc thụ động.

Những bệnh nhân cần truyền tĩnh mạch lâu dài nên tránh chích kim nhiều lần tại cùng một vị trí. Một khi lớp nội mạc tĩnh mạch bị tổn thương sẽ dễ dàng hình thành huyết khối.

2. Ăn uống điều độ và tránh hút thuốc

Cố gắng sắp xếp các bữa ăn của bạn sao cho cân đối và đúng giờ. Thực phẩm ngăn ngừa huyết khối bao gồm cá mòi, hành tây, tỏi, cần tây và nấm đen với lượng thích hợp. Những thực phẩm này không làm tăng độ nhớt của máu và có công dụng ngăn ngừa huyết khối.

Hút thuốc làm hỏng mạch máu. Nhiều bệnh nhân bị viêm tắc tĩnh mạch do hút thuốc lá trong thời gian dài. Vì vậy, bỏ thuốc lá là một cách quan trọng để ngăn ngừa các bệnh về huyết khối.

3. Uống đủ nước

Uống nhiều nước. Người bình thường nên uống 1.5-2.0 lít nước mỗi ngày, trong khi người cao tuổi cần uống nhiều nước hơn vì máu của người già tương đối đặc, dính, đông và dễ đông.

Uống nhiều nước hơn có thể giúp làm loãng máu. Uống nước khi thức dậy và trước khi đi ngủ có thể làm giảm độ nhớt của máu và sự hình thành huyết khối.

4. Điều trị tốt các bệnh nền

Béo phì, tiểu đường và cao huyết áp đều là những yếu tố nguy cơ gây huyết khối, và việc tích cực điều trị, ngăn ngừa hoặc kiểm soát sự phát triển của các bệnh này là rất quan trọng.

Trà Đan Sâm có thể giảm nguy cơ huyết khối

Dược học hiện đại đã phát hiện ra nhiều loại thuốc Đông Y có công dụng hoạt huyết, kháng đông, tuy nhiên tác dụng này khác với thuốc hóa học.

Dược liệu này hoạt động không phải bằng cách nhắm mục tiêu vào một vị trí nhất định nơi hình thành huyết khối mà thông qua việc kháng viêm và mở rộng mạch máu, giảm huyết áp, giảm độ nhớt của máu và lipid máu, ức chế kết tập tiểu cầu và cải thiện vi tuần hoàn máu và các chức năng vi mô tổng hợp khác để ngăn ngừa và loại bỏ huyết khối.

Đan sâm (Salvia miltiorrhiza,) là một vị thuốc Đông Y được dùng thường xuyên để hoạt huyết và loại bỏ huyết ứ. Đan sâm được nhiều thầy thuốc Trung Y sử dụng nhưng cũng có thể dùng tại nhà nếu thực hiện đúng cách.

Những người có các yếu tố nguy cơ cao hình thành huyết khối có thể dùng 10gr trà đan sâm mỗi ngày để ngăn ngừa sự xuất hiện của huyết khối.

Các thí nghiệm nghiên cứu đã xác nhận rằng đan sâm và các chất chiết xuất của nó có nhiều tác dụng bảo vệ tim mạch bên cạnh các chức năng như chống oxy hóa, chống viêm, giảm độ nhớt của máu, cải thiện vi tuần hoàn, v.v.