Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
Linh hồn của kiến trúc Monticello: Tượng đài của Thomas Jefferson trong công cuộc đổi mới nước Mỹ
Với khuôn viên điền trang và ý tưởng “thiết kế để sống,” cố tổng thống Thomas Jefferson đã biến điền trang có tên gọi là Monticello của mình trở thành di sản quý giá của nước Mỹ.
Vào năm 1924, ngôi nhà thân yêu tên Monticello của ngài cố tổng thống Thomas Jefferson ở quận Albemarle, Virginia, đã mở cửa cho công chúng thưởng lãm. Và đây cũng là một trong những tòa nhà được biết đến nhiều nhất ở nước Mỹ thời kỳ đầu. Mặt tiền có một không hai của ngôi nhà được thể hiện trên đồng xu của chúng ta. Monticello (tiếng Ý có nghĩa là “Ngọn núi nhỏ”) vẫn là một điểm đến yêu thích cho cả người lớn và trẻ em, vì mọi người đều được thỏa mãn chiêm ngưỡng những món quà tuyệt vời của vị tổng thống thứ ba ở Hoa Kỳ. Monticello đã được khôi phục lại một cách tỉ mỉ và giữ nguyên vẹn như thời của Jefferson nhờ những nỗ lực của Tổ chức Thomas Jefferson, tổ chức đã mua ngôi nhà vào năm 1923. Đó được xem là một tượng đài biểu trưng cho cuộc đời vĩ đại và thành tựu của ông.
Khi bước vào sảnh vào lớn của Monticello, bạn sẽ nhanh chóng nhận ra đây không phải là một ngôi nhà bình thường. Hội trường được trưng bày một con nai sừng tấm và chiếc sừng tấm, bản đồ Virginia và thậm chí là mô hình lớn của Kim tự tháp ở Ai Cập trông giống như một viện bảo tàng hơn là một sảnh lớn. George Ticknor, một học giả đã đến thăm Jefferson tại Monticello vào năm 1815, nhìn thấy một bức tường chứa vô số “điều kỳ lạ” đã được ngài Lewis và Clarke khám phá trong “chuyến hành trình hoang dã và mạo hiểm” vào đến lãnh thổ Missouri. Rõ ràng là nơi đây không có chiếc cầu thang lớn nào; Jefferson không thích cầu thang vì ngài cho rằng chúng chiếm dụng không gian. Đây là người đàn ông đã viết Tuyên ngôn Độc lập Hoa Kỳ, nói năm thứ tiếng, miệt mài nghiên cứu và sáng tạo khoa học. Và Monticello là một kiến chứng vĩ đại trong cuộc đời của cố tổng thống Thomas Jefferson.
Thông thường, hồi ức đáng nhớ nhất trong chuyến thăm Monticello của các em học sinh là “chiếc đồng hồ diệu kỳ.” Mặt đồng hồ của phát minh khác thường này được treo trên cửa ra vào. Nó được điều khiển bởi trọng lực bởi hai bộ quả nặng giống như quả bóng đại bác rơi xuống các góc của bức tường ở lối vào khi kim đồng hồ chỉ điểm phút và giờ. Bởi vì độ cao của bức tường không đủ cho trọng lực đồng hồ, nên trong ngày chủ nhật chúng rơi xuống một lỗ khoét dưới sàn. Trong một chuyến tham nhỏ, hướng dẫn viên sẽ chỉ ra dấu vết quả đạn đại bác cuối cùng cho ngày Chủ nhật nằm ở tầng hầm. Ở lối vào, có một cái thang gấp để lên dây cót cho đồng hồ phát ra âm thanh vang vọng. Năm 1792, Thomas Jefferson bắt đầu phác thảo thiết kế đồng hồ của mình. Nó được xây dựng bởi Peter Spruck của Philadelphia và được lắp đặt trong nhà vào năm 1804–1805.
Đối với Jefferson, Monticello là hình ảnh thu nhỏ của những ý tưởng sáng tạo hoàn hảo. Sau khi thừa kế vài nghìn mẫu đất ở tuổi 21, ông bắt đầu thiết kế khu đất, “Ngọn núi nhỏ” của mình vào năm 1768. Một thành viên giàu có trong lớp của ông thường sẽ thích xây một dinh thự kiểu Georgia tráng lệ với sảnh trung tâm bề thế. Còn với Jefferson, một sinh viên đã phải lòng nghệ thuật Phục hưng Ý, ông sẽ mường tượng ra điều gì đó nhằm bảo tồn truyền thống này. Dự án thiết kế kiến trúc kéo dài hàng thập niên, bao gồm nhiều trường hợp dỡ bỏ các phần của ngôi nhà và xây dựng lại chúng theo một hình dạng khác, cuối cùng đã làm tiêu hao không ít tài chính và khiến gia đình ông căng thẳng. Tuy nhiên, những gì ông sáng tạo ra sẽ tồn tại qua cuộc Cách mạng và Nội chiến để trở thành một tượng đài cho sự đổi mới của nước Mỹ.
Năm 1769, Jefferson bắt đầu vẽ bản thiết kế ban đầu của mình cho các cấu trúc của Monticello. Ngôi nhà sẽ là một tòa kiến trúc hai tầng với cổng đôi và hàng cột cổ điển. Trước đó, ông đã dọn sạch khu đất trên đỉnh đồi, hình dung thiết kế theo phong cách giống với kiến trúc sư thời Phục hưng Andrea Palladio. Jefferson đã nghiên cứu kĩ bốn cuốn sách về kiến trúc của Palladio, “I Quattro Libri,” được xuất bản lần đầu tiên bằng tiếng Ý vào năm 1570. Ông không chỉ học hỏi từ đó cách nhìn đối xứng và tỷ lệ hài hòa mà còn cả sơ đồ mặt bằng ngay ngắn cho khu đất lớn theo kiểu biệt thự của Palladio. Khi ngôi nhà chính và các bức trường mọc lên trên đỉnh đồi, Jefferson đã hoàn thành South Pavilion, hay được gọi là “Nhà nghỉ thôn dã lãng mạn.” The South Pavilion là ngôi nhà có cấu trúc một phòng với nhà bếp nằm bên dưới. Tại nơi này, ông đã rước cô dâu Martha Wayles Skelton của mình về nhà, năm 1772.
Đám cưới Jefferson diễn ra vào ngày đầu năm mới, 1772, tại khu đất của gia tộc Wayles. Cặp đôi đã đến trú ẩn ở Monticello trong một trận bão tuyết. Phu nhân Martha của Ngài sinh ra trong một gia đình danh tiếng, được ngài Jefferson đưa vào ngôi nhà một phòng ở giữa một công trường xây dựng! Jefferson đã kết hôn ngay trạm dừng của mình, nhưng đó là một hôn nhân mỹ mãn như trên Thiên đàng. Âm nhạc là một trong những niềm đam mê của Jefferson, ban đầu đã kết nối họ lại với nhau. Trong suốt những ngày mới quen, Martha thường hát trong khi Thomas chơi piano. Vào năm 1774, cặp vợ chồng chuyển đến dinh thự chính của Monticello cùng hai con nhỏ. Họ có tổng cộng sáu người con, nhưng chỉ có hai người sống đến tuổi trưởng thành: con cả, Martha Randolph và một em gái, Mary.
Hầu hết đàn ông, sau khi xây dựng một ngôi nhà nguy nga như vậy, sẽ hài lòng với những nâng cấp và bổ sung nhỏ. Ngài Thomas Jefferson chắc chắn không giống những người đàn ông bình thường; ông liên tục thay đổi không gian nơi sinh sống, ngay cả những không gian mà ông không sở hữu! Ông bỏ chi phí để sửa đổi nội thất cho những căn nhà mà ông thuê ở Philadelphia, New York và Paris, cũng như cải tạo cho những khu vườn. Không có gì ngạc nhiên khi Monticello mà chúng ta biết ngày nay là dinh thự được ông xây dựng lại hoàn toàn vào năm 1796. Các phần của ngôi nhà ban đầu đã bị phá bỏ, và ngôi nhà đã tăng từ 7 lên 23 phòng. Tầng hai được xây dựng lại như gác lửng được che giấu bởi một lan can lớn và phào chỉ tường nhằm đánh lừa thị giác. Một mái vòm ở tầng thứ ba được xây dựng, mô phỏng theo thiết kế của ngôi đền thờ nữ thần Vesta, được tìm thấy trong các bản vẽ của Palladio. Vì vậy, làm thế nào bạn có thể tiếp cận tầng trên của Monticello mà không có cầu thang lớn? Người kiến trúc sư vĩ đại đã ẩn giấu chiếc cầu thang của mình trong một không gian dường như khó nhận thấy, với kích thước của một chiếc tủ quần áo. Khi nhìn từ mặt đất, mái vòm nhô lên giống như căn biệt thự một tầng. Các nhà sử học bắt đầu gọi đây là “Monticello thứ hai” và đó là dinh thự đã được tân trang lại mà chúng ta biết ngày nay.
Jefferson đã thiết kế các phòng của mình để đáp ứng cả mục đích công cộng và riêng tư. Ngôi nhà được thiết kế theo tinh thần của Palladio, liên quan đến chu kì của mặt trời. Các phòng được bố trí để tận dụng tối ưu ánh sáng tự nhiên. Phòng khách, phòng ăn và phòng trà đều nằm ở góc Tây Bắc của ngôi nhà để đón những tia sáng cuối cùng của ánh chiều tà. Vị trí phục vụ ở hướng bắc đã bảo vệ thực khách khỏi cái nóng mùa hè ở Virginia. Tiền sảnh là một địa điểm trưng bày nhiều sở thích của ông, thích hợp để chào đón lượng khách không ngừng nghỉ của ông.
Mặt khác, phòng ngủ được thiết kế để phù hợp với một ngày bận rộn điển hình của ông. Chiếc giường được gia công thủ công một hốc ngăn giữa phòng ngủ và phòng làm việc của Jefferson. Hướng dẫn viên du lịch Monticello khiến chúng tôi hình dung ra vị chính trị gia vĩ đại nhảy ra khỏi giường đến bên “phòng làm việc” để nhanh chóng ghi lại những ý tưởng tại bàn vào lúc nửa đêm. Vào buổi sáng, ông sẽ rời khỏi phía đối diện giường mặc quần áo trong phòng ngủ của mình. Thiết kế này cho phép người đàn ông vĩ đại hoàn thành hiệu quả công việc hàng ngày của mình tại một nơi, tạo ra một văn phòng hoàn hảo tại nhà. Tại đây, Jefferson sẽ trả lời bất tận những dòng thư tín, ghi chú tình hình thời tiết và quản lý khu đất của mình.
Căn phòng đầy ắp sách của Jefferson, giấy tờ, quả địa cầu, các tác phẩm nghệ thuật, thiết bị khoa học và một thiết bị được ông cho là “phát minh vĩ đại nhất của thời đại chúng ta,” có tên gọi là polygraph. Đó là một tiện ích cho phép bạn viết một lá thư và tạo một bản sao cho hồ sơ của bạn, tất cả chỉ trong một thao tác. Trong phòng còn có trưng bày một bản sao của Tuyên ngôn Độc lập. Jefferson, không bao giờ để lãng phí không gian, ông đã xây dựng kho lưu trữ dài hạn phía trên hốc giường và thông gió cho nó bằng các “cửa sổ” dẫn vào phòng ngủ. Sự khéo léo như vậy có thể được tìm thấy trong toàn bộ ngôi nhà: tình yêu của Jefferson dành cho “thiết kế” thể hiện qua các cánh cửa kiểu Pháp với hệ thống mở tầng phụ để mở chúng đồng thời. Làm người phục vụ vụng về cho rượu vang và kệ quầy bar được đặt giữa nhà bếp phục vụ và phòng ăn là một phần trong những niềm yêu thích của Jefferson “thiết kế để sống.”
Diện tích đất rộng lớn bao quanh nơi ở của Jefferson đã giúp ông có nhiều không gian để khám phá niềm đam mê nông nghiệp của mình. Trong một bức thư gửi cho ngài George Washington vào năm 1787, Thomas Jefferson đã nói rằng, “Nông nghiệp … là nỗ lực tốt nhất của chúng tôi, vì cuối cùng nó sẽ đóng góp phần lớn vào sự thịnh vượng, đức hạnh và niềm vui.” Ngày nay, chỉ có 2% dân số Mỹ tham gia vào lãnh vực nông nghiệp. Nhưng thực phẩm được trồng tại địa phương rất quan trọng trong thời Jefferson, bởi vì phần lớn người dân là nông dân. Ngay cả những ngành công nghiệp ban đầu, chẳng hạn như nghiền lúa mì và đá vôi, cũng như kéo sợi và dệt vải, đều gắn liền với nông nghiệp. Jefferson đã hình dung ra một quốc gia gắn bó chặt chẽ với đất đai. Ông đã tiến hành một số nghiên cứu về các phương pháp canh tác cải tiến và những loại cây trồng mới. Ông thậm chí còn là người phát minh ra máy cày làm bằng ván khuôn.
Các khu vườn của ông tại Monticello được sử dụng như một cơ sở nghiên cứu và trình diễn những cải tiến nông nghiệp. Jefferson thiết kế khu vườn của mình ở tầng thấp hơn một chút so với ngôi nhà để tận dụng bóng đổ phản chiếu từ ngọn núi phía sau và đón ánh nắng mặt trời từ phía trước. Do đó, ông đã đặt khu vườn ở một vị trí màu mỡ hơn một chút so với địa điểm nhà ở trên đỉnh núi. Ông đã thử nghiệm với 330 giống của 99 loài rau và thảo mộc khác nhau, đặt nền móng cho nghiên cứu nông nghiệp của đất nước non trẻ. Jefferson còn sử dụng các loại cây che phủ và luân canh để giữ cho đất đai của mình luôn trong tình trạng phì nhiêu. Ông trồng bông và lúa mì nhưng từ bỏ thuốc lá như một cây trồng kiếm tiền vì điều kiện đất khó trồng.
Trong thời gian làm đại sứ tại Pháp, Jefferson đã quan sát thấy rất nhiều điều. Thức ăn của ông (và những khu vườn trồng chúng) tại Monticello sẽ phải được mô tả là “nửa Pháp, nửa Virginia.” Vườn cây ăn quả rộng tám mẫu Anh của Monticello sản xuất hơn 170 giống của 31 loài. Ngoài ra còn có một vườn cây ăn quả phía Nam với 400 cây kèm những “thửa vuông mọng” của nho, quả lý gai và quả mâm xôi. Những khu vườn và cây trái của Monticello cũng bị ảnh hưởng bởi Philip Mazzei (1730–1816), một thương gia, bác sĩ phẫu thuật và người làm vườn Florentine đến vào năm 1773 cùng với một nhóm người Tuscan nhập cư. Jefferson, một người hâm mộ các phong cách thời Phục hưng, rất biết ơn vì vì tình bạn mà ông đã bun bồi với Mazzei. Người đàn ông này đã chia cho ngài Jefferson khu đất gần Monticello và thêm vào đó những cây trồng hảo hạng xứ Tuscany. Mặc dù thực tế là nhiều loài cây nhiệt đới mà Mazzei mang theo đã chết do mùa đông Virginia khắc nghiệt, nhưng giống nho của ông vẫn phát triển. Mazzei và Jefferson đã có bước đột phá đầu tiên của khu vực trong nghề trồng nho. Mãi đến cuối thế kỷ 20, Virginia mới thực sự phát triển ngành công nghiệp rượu vang, nhưng nó được đề xuất lần đầu tiên tại Monticello.
Những khu vườn của Jefferson thực sự đã trở thành một địa điểm hun đúc tầm nhìn về một nền nông nghiệp đa dạng và phong phú, góp phần nuôi dưỡng cơ thể và tinh thần của những người dân ở một đất nước cộng hòa non trẻ. Một mô hình được tạo ra cho đất nước gồm những người nông dân và thợ thủ công tự cung tự cấp sống gắn bó với vùng đất của họ. Từ khuôn viên điền trang, lối kiến trúc đổi mới tuyệt vời của ông, cũng như không gian nội thất và ý tưởng “thiết kế để sống” của ngôi nhà, ông đã biến Monticello của Thomas Jefferson trở thành một phần di sản quý giá đối với nước Mỹ.
Chú thích của dịch giả:
Thomas Jefferson (sinh năm 1826) là một trong các Tổ phụ lập quốc của Hợp chúng quốc Hoa Kỳ và là tổng thống thứ 3 của Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ (nhiệm kỳ 1801 – 1809). Jefferson sáng lập ra Đảng Dân chủ-Cộng hòa Hoa Kỳ và là một nhà triết học chính trị có ảnh hưởng lớn, một trong những người theo chủ nghĩa tự do nhiệt thành lớn nhất thời cận đại.
Thanh Ân biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
