Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
Lịch sử hư hại và trùng tu của Nhà Thờ Đức Bà Paris
Trong số tất cả các tòa nhà theo phong cách Gothic của Pháp, có lẽ nhà thờ Đức Bà Paris gắn liền với tác phẩm của nhà văn Victor Hugo đã thu hút trí tưởng tượng của chúng ta nhiều nhất. Di tích có tuổi đời tám thế kỷ này là một trong những ví dụ nổi tiếng nhất của nhà thờ Gothic, và là minh chứng cho phát minh cuốn bay (1).
Giáo đường Saint-Denis là một trong những công trình đầu tiên vận dụng kiến trúc Gothic Pháp, phong cách thiết kế này đã biến đổi các tòa nhà bằng đá nặng nề trở thành thế giới của ánh sáng, màu sắc và mái vòm cao vút. Cha xứ Suger, một trong những người nổi tiếng ủng hộ nhiệt thành kiến trúc Gothic, đã đích thân dẫn dắt việc thiết kế và xây dựng giáo đường này vào thế kỷ 12. Những nhà thờ lớn ở Reims, Amiens và Chartres cũng được xây dựng theo phong cách đó. Với kỹ thuật công phu, những đỉnh vòm gân nhọn và khung đỡ tường (cuốn bay) của những công trình kiến trúc này khiến cho giáo dân có cảm giác hướng đến chốn thượng thiên vĩnh hằng.
Tọa lạc nơi trái tim của Paris
Một số người tin rằng nhà thờ tọa lạc trên mảnh đất thiêng liêng. Một cột trụ cổ đã được phát hiện trên khu đất cho thấy địa điểm này từng là đền thờ thần Jupiter. Về tuổi đời mà nói, cột trụ này có trước Nhà Thờ Đức Bà, có trước cả Thiên chúa giáo. Trong vài thế kỷ tiếp theo, những công trình tôn giáo được xây dựng lên và được thay thế, hết công trình này đến công trình khác. Ngày nay, trên mặt sân phía trước nhà thờ có một ngôi sao nhỏ bằng đồng đánh dấu “Paris Point Zero” (km số 0 ở Paris) được cho là trung tâm của thành phố; từ đây người ta tính toán tất cả khoảng cách đến các thành phố khác của nước Pháp.
Năm 1160, linh mục Maurice de Sully được bổ nhiệm làm giám mục Paris. Công trình kiến trúc Roman vào thời điểm đó quá nhỏ so với dân số ngày càng tăng của thành phố, nên Ngài Sully đã cho phá bỏ giáo đường (basilica) để xây dựng một nhà thờ dành riêng cho Đức Trinh Nữ Maria.
Ba năm sau, Giáo hoàng Alexander III đã đặt viên đá đầu tiên trước sự chứng kiến của Vua Louis VII, nhưng phải gần hai thế kỷ sau, năm 1345, công trình này mới hoàn thành.
Nhà thờ được xây dựng theo phong cách Gothic, nối bước cha xứ Suger. Những mái vòm nhọn vươn cao và khung đỡ tường của kiến trúc Gothique (những cuốn bay) đâm ra như những viền ren cho phép những tòa nhà này trở nên cao lớn hơn, tạo cảm giác rộng mở. Hệ thống bổ trợ của kết cấu cho phép công trình xây bằng các tảng đá nặng thanh mỏng hơn nhiều kính hơn và nhiều ánh sáng hơn.
Việc xây dựng Nhà thờ Đức Bà bắt đầu từ khu vực hợp xướng và lối đi quanh tụng niệm (khu vực sau cùng của nhà thờ.) Đến cuối thế kỷ này, các mặt tiền phía tây đã được xây dựng gần như hoàn thiện. Năm 1225, cửa sổ hoa kính màu hoa hồng đầu tiên được hoàn thành ở mặt tiền phía tây. Đó là cửa sổ nhỏ nhất trong số các cửa sổ hoa hồng đặc sắc nhất của Nhà Thờ Đức Bà.
Vào giữa thế kỷ 13, việc phát minh ra cuốn bay đã cho phép các cửa sổ hia kính màu ở phía bắc và phía nam có kích thước lớn hơn nhiều. Cửa sổ hoa hồng phía nam mà Vua Louis IX ban tặng cho công trình này có đường kính hơn 13m, tính thêm các chi tiết xung quanh thì kích thước hơn 18m.
Năm 1323, nhà thần học người Pháp John of Jandun đã viết, “Trên thực tế, tôi tin rằng những người quan sát cẩn thận sẽ tìm ra rất nhiều điều để chiêm ngưỡng trong nhà thờ này mà một chuyến thăm quan sẽ không đủ để thỏa mãn tâm hồn.”
Sửa chữa và tôn tạo
Trong nhiều thế kỷ tiếp theo, cũng như nhiều nhà thờ lớn, tòa nhà đã được sửa đổi để phù hợp hơn với xu hướng của thời đại, nhưng cũng có những hư hại không được tu sửa.
Sau đó, trong cuộc Cách Mạng Pháp năm 1793, Nhà thờ Đức Bà đã bị thiệt hại nặng nề khi những người cách mạng nung chảy những chiếc chuông lớn để làm nòng súng, thay thế bức tượng Đức Mẹ bằng một trong những biểu tượng của họ, nữ thần Tự Do và chặt đầu tượng các vị vua trong Kinh thánh vì nhầm họ với các nhân vật của chế độ quân chủ Pháp.
Khi Napoléon Bonaparte lên nắm quyền, ông đã trao lại giáo đường cho Giáo hội Công giáo. Năm 1804, ông lên ngôi hoàng đế nước Pháp dưới sự thừa nhận của Giáo hoàng Pius VII.
Đến thời điểm này, nhà thờ vẫn được sử dụng nhưng trong tình trạng rất tệ. Năm 1831, nhà văn Victor Hugo xuất bản cuốn tiểu thuyết “Thằng gù nhà thờ Đức Bà.” Sự thành công mỹ mãn của tác phẩm đã thắp sáng cho công trình kiến trúc bị từng vùi dập này.
Nhà văn Hugo viết: “Cạnh mỗi nếp nhăn trên khuôn mặt của nữ hoàng giáo đường già nua này, bạn sẽ tìm thấy một vết sẹo.”
Người dân kêu gọi tu sửa nhà thờ, và thành phố đã sắp xếp một ủy ban để lựa chọn kiến trúc sư làm việc cho dự án. Tác gia Hugo cuối cùng được giữ nhiệm vụ này và ông đã chọn kiến trúc sư Jean-Baptiste-Antoine Lassus và Eugène Viollet-le-Duc thực hiện công việc.
Các kiến trúc sư đã khôi phục những bức tượng bị đập phá sau cuộc Cách mạng Pháp. Họ đã xây dựng lại ngọn tháp nhọn có từ thời Trung cổ, thay những chiếc chuông, thiết kế cửa sổ kính màu mới, và nâng cấp nhiều chi tiết khác. Việc cải tạo kéo dài 25 năm còn bổ sung thêm các máng xối hình đầu thú cho Nhà Thờ Đức Bà, cùng với những quái thú thần thoại khác, làm biểu tượng để xua đuổi ma quỷ và đóng vai trò như những vòi nước chuyển hướng nước mưa trong các rãnh nhỏ ra khỏi tòa nhà.
Ngọn tháp gần đây đã bị hư hại do hỏa hoạn. Bản gốc đã bị dỡ bỏ vào năm 1786 vì không thể chịu được gió, và kiến trúc sư Viollet-le-Duc đã tạo ra một phiên bản mới cao hơn 91m, chắc chắn hơn và được trang trí bằng bức tượng của những tông đồ.
Thời gian gần đây
Kể từ giữa thế kỷ 19, các dự án cải tạo đã rất cần thiết.
Nhà thờ bị bao phủ trong bồ hóng và bụi bẩn vì ô nhiễm không khí, các chi tiết trang trí bị bong tróc, và các cửa sổ kính màu một lần nữa bị hư hại.
Một số cửa sổ thời Trung Cổ đã bị phá vỡ trong cuộc giải phóng thành phố năm 1944 vào Đệ nhị thế chiến và sau đó được thay thế bằng các thiết kế hiện đại. Vào năm 1963, mặt tiền cuối cùng đã được làm sạch, vừa kịp cho lễ kỷ niệm 800 năm thành lập nhà thờ. Trong dịp kỷ niệm 850 năm thành lập vào năm 2013, bốn trong số các chuông bị nấu chảy đã được đúc lại để có âm thanh giống như những chiếc chuông ban đầu.
Lần cải tạo mới nhất là một dự án đầy khó khăn trong việc tìm kiếm nguồn vốn. Chính phủ là chủ sở hữu công trình, đã chi ngân sách 2 triệu euro (2.2 triệu đô la) hàng năm để bảo trì giáo đường này. Nhưng Tổng giáo phận Công giáo Paris, những người sử dụng nhà thờ, nhận thấy rằng số tiền này chỉ đủ cho sửa chữa cơ bản và cần thêm kinh phí để khắc phục các vấn đề lớn hơn về kết cấu.
Tính đến năm 2017, mục tiêu của dự án là huy động được hơn 100 triệu euro (114 triệu đô la) trong vòng 5 đến 10 năm sau đó. Tuy nhiên, vì hậu quả của vụ hỏa hoạn trong tháng 04/2019, các cá nhân và tổ chức đã cùng nhau cam kết đóng góp khoảng 1 tỷ USD.
Tuy nhiên, ngoài việc bảo hành, còn có ý kiến bàn luận về một thiết kế mới.
Vụ hỏa hoạn đã làm ngọn tháp cao 91m của nhà thờ đổ sập. Hai ngày sau, các quan chức Pháp công bố một cuộc thi kiến trúc quốc tế để thiết kế một ngọn tháp mới. Thủ tướng Pháp Edouard Philippe cho biết trong một tweet rằng điều này cho thấy cần xem xét liệu ngọn tháp có nên được xây dựng lại hay cần điều chỉnh cho phù hợp với thời đại.
Tổng thống Emmanuel Macron nói với báo chí, “Chúng tôi sẽ xây lại Nhà Thờ Đức Bà đẹp đẽ hơn, và tôi mong muốn dự án này hoàn thành trong năm năm.”
- Cuốn bay (fly buttress) trong kiến trúc Gothic là kết cấu khung chia sẻ tải trọng của hệ cột đỡ vòm mái, giảm tiết diện cột và tăng kích thước các cửa sổ bằng kính.
Phương Du biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
