Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
Làm thế nào chúng ta có thể giáo dục con cái tốt nhất?
Những bậc cha mẹ và hầu hết những người có tư duy đúng đắn luôn mong muốn những điều tốt nhất cho con cái của mình, và một nền tảng giáo dục tốt nhất, tất nhiên, luôn là sự ưu tiên hàng đầu của các bậc phụ huynh.
Vậy đâu là ý nghĩa của việc “được giáo dục” – và đâu là ý nghĩa của “giáo dục”? Việc chọn một ngôi trường “tốt nhất” để gửi các em vào là chưa đủ; và chúng ta phải suy nghĩ xa hơn, bởi lẽ trường học “tốt nhất” không phải lúc nào cũng phù hợp nhất đối với đứa trẻ của bạn. Chúng tôi thấy rõ điều này khi xét đến những bậc cha mẹ có nhiều con, khi họ đưa ra các quyết định khác nhau cho mỗi một người con.
Hơn nữa, ngôi trường “tốt nhất” lại mang đến không ít điều bất cập. Nếu chúng ta cho con học trường tư, thì rất có thể ngôi trường “tốt nhất” có nghĩa là ngôi trường đắt tiền nhất hoặc là ngôi trường dành cho một nhóm học sinh có nhu cầu riêng biệt; còn nếu chúng ta cho con học trường công, ngôi trường “tốt nhất” có nghĩa là trường ngôi trường phổ biến nhất hoặc có thương hiệu, có danh tiếng dựa trên thành tích học tập của các em học sinh.
Việc thành công trong các kỳ thi liệu có đồng nghĩa với việc chúng ta được giáo dục một cách đúng đắn? Câu hỏi này thật sự đã làm trăn trở rất nhiều người có tâm huyết với giáo dục. Nền giáo dục chân chính là vượt xa việc tạo lập sự nghiệp cho người học thông qua việc thi đậu những kỳ thi.
Điều trăn trở này khiến ta xem xét lại những yêu cầu căn bản của việc giáo dục. Thử hỏi chúng ta mong mỏi điều gì ở giáo dục? Con cái của chúng ta sẽ trở thành người như thế nào thông qua giáo dục? Và, cụ thể hơn, chúng ta có thể học được gì từ quá khứ, đặc biệt là từ người Hy Lạp cổ đại?
Quan điểm của người Hy Lạp cổ đại về giáo dục
Tôi tin rằng chúng ta có thể. Trước hết, ta xem xét ba quan niệm đơn giản của Plato. Tôi dùng từ “đơn giản” ở đây không mang hàm ý chê bai. “Quan niệm về thẩm mỹ của tôi vô cùng giản dị, tôi luôn hài lòng với những điều tốt nhất”, đó câu nói của nhà thơ kiêm nhà viết kịch người Ireland, Oscar Wilde.
Chuyên gia kinh doanh Donald G. Krause, trong cuốn sách The Way of the Leader (Tạm dịch: Con đường của nhà lãnh đạo), đã chỉ ra rằng chỉ những gì đơn giản mới có thể tạo ra thành công vượt trội”. Điều thú vị là trích dẫn này đến từ một cuốn sách nói về những phương pháp để lãnh đạo, và từ “giáo dục” bắt nguồn từ một từ Latin, có nghĩa là “dẫn đầu”. Trẻ con không thể tự chúng trở thành những con người có giáo dục hoặc không thể tự chúng trở nên trưởng thành, chúng cần được đưa đường dẫn lối.
Trở lại với Plato, ba quan niệm căn bản của ông, hay nói một cách chính xác hơn là Socrates, Plato và Aristotle có điểm nào chung? Theo Patrick Webb, nghệ sĩ trang trí truyền thống với chất liệu thạch cao, họ đã đặt nền móng cho 2,400 năm nghiên cứu triết học, “kết luận tạm thời của họ chính là: tốt đẹp, chân chính và thẩm mỹ ở một mức độ cao nhất hòa lẫn vào nhau như một thể thống nhất. Và tình yêu thương chính là động lực thúc đẩy chúng ta tiến về phía nó”.
Kể từ đó đến nay, các chủ đề như trên đã được hoàn thiện hơn, nhưng nhìn từ bề mặt, chúng ta đều có thể hiểu được như thế nào là tốt đẹp, chân chính và thẩm mỹ khi bàn về giáo dục, và chúng ta hiểu được những gì ta mong muốn cho con em mình.
Tốt đẹp, chân chính và thẩm mỹ
Nhưng, chúng ta có thể hỏi, thế nào là tốt đẹp, chân chính và thẩm mỹ? Và điều này liên quan như thế nào đến những trường học mà chúng ta có muốn (hoặc không muốn) con mình theo học?
Cuối cùng, như Webb đã chỉ ra, ba khái niệm này không thể phân biệt được. Có nghĩa là, khi ta thấy một yếu tố, chúng ta sẽ thấy cả ba triển hiện cùng một lúc. Nghĩa là, khi ta có một yếu tố, chắc chắn ta sẽ tìm ra hai điều còn lại.
Nếu chúng ta vượt thoát tầng thứ của những giáo điều – phần lớn mang tính trừu tượng (những tư tưởng triết học) và thực sự xem xét những quan niệm đó trên thực tế, thì điều gì là thứ thực sự tồn tại trong bản chất của chúng ta, chúng ta đã tìm thấy gì? Chúng tôi nhận ra rằng một người tốt, hoặc khi anh ta làm việc tốt, tất cả những điều đó là biểu hiện của một loại hành vi. Và chúng tôi cũng nhận thấy rằng làm những điều đúng đắn chính là xu hướng thể hiện những phẩm chất của lòng trung thực, tôn trọng sự thật — và để rồi bản thân hành vi đó cũng tất nhiên trở nên đẹp đẽ.
Nếu chúng ta nhìn lại những nghĩa cử cao đẹp của những bậc như Thánh Phanxicô Assisi hoặc Mẹ Teresa, chúng ta sẽ bị ấn tượng bởi tánh trung thực và lòng tôn trọng dành cho sự thật của họ, những điều này được thể hiện qua những gì mà họ đã cam kết, và đó cũng là một vẻ đẹp — thường thì những giá trị trên được thể hiện thông qua sự đơn giản và gần gũi — và hơn hết, những giá trị đó xuất phát từ chính hành vi của họ.
Cuối cùng, những gì mà chúng ta muốn dành cho con cái của mình là một nền giáo dục có thể hướng chúng (và tất nhiên là chúng ta, bởi vì cha mẹ là một phần quan trọng của quá trình này), thực hiện những hành vi tốt, chân chính và đẹp đẽ. Và từ dùng để nói về điều này nghe có vẻ khá lỗi thời: chúng ta cần một nền giáo dục có thể khiến trẻ phát triển về nhân cách.
Tuy nhiên quan niệm trên dễ vấp phải ý kiến trái chiều. Trong cuốn sách The Force of Character (tạm dịch: Sức mạnh của tính cách), nhà tâm lý học James Hillman nhận định rằng “nhân cách đã biến mất trong thế kỷ XX”, và “bản ngã thứ vĩ đại của thế kỷ XX”, theo nhà tiểu luận người Mỹ Norman Mailer.
Trong cuốn sách The Road to Character (tạm dịch: Con đường đến với nhân cách), nhà bình luận chính trị và văn hóa David Brooks đã mở rộng ý tưởng, ông chỉ ra rằng “việc sử dụng các từ như ‘nhân cách’, ‘lương tâm’ và ‘đức hạnh’ đang giảm dần trong suốt thế kỷ XX”. Trong suốt thế kỷ 20, từ “can đảm” được sử dụng ít hơn 66% so với ngày trước. “Lòng biết ơn” giảm 52% và ‘lòng tốt’ giảm 56%”.
Tuy nhiên, khi chúng ta xem xét trường học dành cho con mình, điều ta cần quan tâm là: liệu trường học có tập trung phát triển về mặt nhân cách cho các em? Làm sao chúng ta biết được trường học có hay không có thực hiện điều này? Sứ mệnh của những trường học này là gì? Đó là những điều mà nhiều phụ huynh quan tâm.
Tìm trường học xây dựng nhân cách cho con
Hãy tìm kiếm ba điều sau đây. Người xưa có câu: “Ngưu tầm ngưu, mã tầm mã”, nên điều đầu tiên cần làm là xem nhẹ kết quả học thuật mà hãy xem xét danh tiếng và thứ hạng của những giáo viên và các giáo sư, đặc biệt là ngài hiệu trưởng. Nói tóm lại, chúng ta không thể mong chờ con mình có thể phát triển nhân cách cao thượng từ những người có nhân cách tầm thường.
Việc tìm hiểu xem liệu những nhà giáo dục có nhân cách hay không nghĩa là ta phải đào sâu một chút, chứ không đơn thuần là xem xét trình độ hoc vấn của họ. Liệu họ có đang đảm nhiệm việc phát triển nhân cách của học sinh, một việc mà thật ra họ không được trả thêm thù lao để làm? Liệu họ có đứng về lẽ phải, và đâu là những giá trị tốt đẹp trong họ? Ta có thể tìm hiểu về những giá trị tốt đẹp từ những người giáo viên thông qua sở thích và đam mê của họ. May thay, với sự phổ biến rộng khắp của mạng xã hội, không khó để ta tìm kiếm thông tin về những cá nhân thông qua những gì họ thể hiện trên thế giới ảo.
Giai đoạn thứ hai là xem xét kỹ lưỡng chương trình học hiện có. Rõ ràng, chương trình học giúp ta nhìn rõ đường lối của một trường học. Có hai điểm chính ở đây. Đầu tiên, đó là vấn đề về sự cân bằng: bảo đảm rằng nhà trường không chỉ tập trung cho việc giảng dạy các môn khoa học, công nghệ và các ngành mang tính ứng dụng khác, mà các ngành nhân văn và nghệ thuật cũng nên được giảng dạy.
Điều tôi đang hướng tới đó là tầm quan trọng của sự sáng tạo trong việc phát triển nhân cách thông qua chương trình giảng dạy. Khi trí tưởng tượng được kích thích, nó sẽ cho ta những kết quả bất ngờ. Một lần nữa, David Brooks cho rằng: “ Khi bạn tới trường, trường học cần mang đến cho bạn những thứ mới mẻ để yêu thương… Chúng ta không trở nên tốt hơn khi chúng ta thọ nhận những kiến thức mới, mà chúng ta trở nên tốt hơn khi chúng ta nhận được tình yêu thương”.
Và tất cả đều bắt đầu từ trí tưởng tượng của chúng ta. Thật vậy, nhiều người trong đã yêu thích một chủ đề hoặc một môn học khi được truyền cảm hứng bởi một người thầy tuyệt vời.
Cuối cùng, bước thứ ba cần làm là tìm hiểu về những thành tựu mà nhà trường đã đạt được. Làm thế nào để chúng ta có thể đánh giá điều này? Hãy nhìn vào những cựu học viên! Những học sinh này có biểu hiện ra sao? Những cựu học sinh nào là những nhân vật tiêu biểu của trường? Chúng ta cần phải có một tầm nhìn xa hơn, vì những cựu học viên có danh tiếng, giàu có, có quyền lực không phải lúc nào cũng là một tấm gương về lòng tốt, sự trung thực và những giá trị tốt đẹp. Và hình mẫu của những cự sinh viên này là ai? Và liệu bạn có để tâm kết quả học tập, sau nhiều năm trời học hành vất vả thì thật vô lý khi bảo rằng chúng ta không hề quan tâm đến điều này?
Hãy nhớ rằng khi thực hiện những điều này, bạn đang phụng sự và mang lại những lợi ích thiết thực cho xã hội. Nhà hoạt động dân quyền Rustin Bayard cho biết: “Cách duy nhất để giảm bớt sự xấu xa trên thế giới là làm bớt đi sự xấu xa trong chính bạn. Tập trung vào việc phát triển nhân cách — những giá trị tốt đẹp, tôn trọng sự thật thật và đề cao cái đẹp — những điều trên sẽ giúp ta tìm được một ngôi trường đúng đắn dành cho con.
Song Ngư biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
