Hàn gắn văn hóa bắt đầu từ người cha

Không cần nhìn đâu xa xôi, chỉ cần nhìn lại chính mỗi gia đình để hiểu tại sao nền văn hóa của chúng ta ngày càng xuống cấp và mâu thuẫn bản sắc ngày càng gay gắt.

“Gốc rễ vấn đề của nền văn hóa của chúng ta hiện nay là có quá nhiều người không có cha. Các thanh niên nam, nữ trưởng thành rồi trở thành các chính khách nhưng chưa từng được cha nuôi dạy. Vết thương lòng vì không có cha trong cuộc đời khiến họ nhìn thế giới qua lăng kính cuộc đời họ – và nước ta có trên 24 triệu trẻ em đêm qua đi ngủ mà không có cha ruột trong câu chuyện của cuộc đời mình,” Ed McGlasson, người bị mồ côi cha từ trước khi ông được sinh ra, cho biết.

McGlasson đã viết hai cuốn sách về tác động của người cha và mới xuất bản cuốn thứ ba nhằm mục đích cung cấp hướng dẫn một cách thực tế hơn “Làm thế nào để trở thành người chồng, người cha mà gia đình bạn cần” Ông đã trao đổi, thư từ với hàng ngàn phụ nữ và nam giới, những người đã chia sẻ về những câu chuyện cuộc đời họ đã thay đổi như thế nào sau khi họ hàn gắn lại mối quan hệ với cha mình. Cựu cầu thủ đội Bóng bầu dục quốc gia (NFL) này đã từ bỏ sự nghiệp cầu thủ của mình để đi theo lời kêu gọi trở thành một mục sư, và nhiều năm sau ông cũng rời nhà thờ mà ông xây dựng để toàn tâm vào nhiệm vụ giúp những người đàn ông trở thành người chồng, người cha mà gia đình họ cần.

Ông cho biết lý do khiến vai trò của người cha rất quan trọng là bởi vì họ có sức mạnh riêng biệt trong việc dùng lời nói để hoặc là mở rộng tầm nhìn của con cái – hoặc làm tổn thương chúng.

“Hoặc tệ hơn, là họ có thể biến mất trong cuộc đời của cậu bé hay cô bé đó, để rồi bản sắc của chúng trở thành một dấu hỏi,” ông nói.

Ông McGlasson đã có cơ sở thống kê trong nhiều thập kỷ: vô số nghiên cứu cho thấy rằng những đứa trẻ lớn lên không có cha mẹ ruột sẽ tệ hơn nhiều những đứa trẻ có đầy đủ cha mẹ ruột, cha mẹ đã kết hôn. Và một điều đáng chú ý không kém, như ông đã liệt kê một danh sách dài trong cuốn sách của mình: các vụ tự tử của thanh thiếu niên cao hơn so với mức trung bình gấp 5 lần, tỷ lệ bỏ học trung bình cao hơn 9 lần, rối loạn hành vi cao hơn 20 lần. Khoảng 85% thanh thiếu niên phải vào tù là những đứa trẻ không cha, và McGlasson cho biết thêm rằng thường thì việc bị cha bỏ rơi cũng sẽ đưa đứa trẻ vào một nhà tù vô hình. (Một người bạn đã kể cho ông một câu chuyện tận mắt chứng kiến, đôi khi vấn đề này trở thành hiện thực theo đúng nghĩa đen: những người đàn ông trong tù xây dựng những nhà tù mới, và đôi khi chính con trai họ rốt cuộc bị giam ở đó).

Bất chấp mức độ nghiêm trọng chỉ ra trong các số liệu thống kê mà chúng ta đã biết trong nhiều năm, thì nền văn hóa này hiếm khi khích lệ tình phụ tử, và kết quả là, McGlasson cho biết ông đã nói chuyện với hàng trăm ngàn người từng không biết phải bắt đầu từ đâu.

“Chúng ta đang sống trong một thời kỳ mà hy vọng là những gì người đàn ông cần để họ có thể trở thành người chồng và người cha mà gia đình họ cần. Họ cần có công cụ để hỗ trợ. Họ đã bị mắng nhiếc ở khắp nơi mà họ đến. Những người uống Kool-Aid nghĩ rằng cách duy nhất để hàn gắn một nền văn hóa là về phương diện chính trị. Và có chỗ cho những thứ liên quan chính trị, nhưng nguyên nhân gốc rễ của vấn đề của nền văn hóa của chúng ta hiện nay là chúng ta có quá nhiều người chưa từng được cha nuôi nấng,” ông nhận định.

Ông nói: “Nếu bản sắc cốt lõi của chúng ta là ở đảng phái chính trị của mình, thì chúng ta sẽ ma quỷ hóa phái bên kia. Kiểu như nền văn hóa mồ côi cha này đã định hình cách mọi người nghĩ về bản thân họ, rằng nếu bạn không đồng ý với tôi đồng nghĩa với việc bạn đang nói rằng tôi không nên tồn tại. Không có gì lạ khi những chỉ trích chính trị, sự giận dữ qua lại giữa hai đảng phái đang ảnh hưởng tới mọi người, [thậm chí đến mức] ‘nếu bạn không đồng ý với tôi, bạn không thể là thành viên của gia đình tôi.’ Vấn đề đặt ra là, tại sao điều này lại xảy ra?”

“Đó là vấn đề đánh mất bản sắc khi bạn không có cha. Câu trả lời không phải là chúng ta nên đánh cho đàn ông một trận, mà là hãy cung cấp cho họ công cụ, và đó là lý do tôi viết cuốn sách này để họ có thể trở thành người chồng, người cha, và thậm chí là chồng cũ hoặc cha dượng, mà gia đình đó cần. Bởi vì khi vai trò của người cha được khôi phục, tôi đã thấy điều này hàng ngàn lần rồi, nó sẽ thay đổi gia đình đó. Nó cũng đã thay đổi gia đình tôi.”

Tạo nên bản sắc

Cha của McGlasson là một phi công thử nghiệm phi cơ cho Hải quân. Vào đêm ngày 28/05/1966, ông đã khoanh tròn điều gì đó trong cuốn Kinh thánh của mình, vợ ông nhìn ông và hỏi, có phải bà sắp mất ông không? Ông giật mình nói không, và hỏi tại sao bà lại hỏi như vậy.

“Anh vừa có một cái nhìn rất lạ trên khuôn mặt anh,” mẹ McGlasson nói. Ngày hôm sau, cha ông để lại thẻ tên và đi thử nghiệm một chiếc phản lực cơ vào Ngày Tưởng Niệm. Ngay phía trên sát bờ biển đông kín người, động cơ đã hỏng và người cha phi công của ông phải quyết định hoặc là nhảy ra để máy bay rơi xuống dưới đám đông hoặc phải lái máy bay để nó đâm xuống biển.

“Ông đã lái nó đâm xuống biển với tốc độ vài trăm dặm một giờ và ông đã tử vong ngay tại chỗ,” ông McGlasson kể.

Mẹ ông không muốn ông lớn lên mà không có cha, nên bà đã đi bước nữa, cha dượng của McGlasson thuộc típ trung sỹ tận tụy.

“Ông ấy đã làm những gì mà hầu hết các ông bố đều làm, đó là làm cha theo cách mà cha họ đã từng nuôi dạy họ. Cha của ông là một người mạnh mẽ, kiểu người độc đoán, và tất cả điều ông dạy là về bóng bầu dục, về thi đấu, và ông thúc tôi nỗ lực, và là một đứa trẻ, tôi đã tiếp thụ rằng bản sắc của tôi, bản sắc thực sự của tôi phải là một người chiến thắng,” ông McGlasson kể lại. Ông đã vào đại học với một xuất học bổng môn bóng bầu dục và mang ước mơ đó suốt chặng đường đến NFL.

“Lúc đó tôi không phải người theo đạo Cơ Đốc; tôn giáo của tôi là chơi bóng và thi đấu,” ông nói. Điều đó có nghĩa là nguy cơ không thể chơi bóng sẽ làm tiêu tan bản sắc của ông – và McGlasson đã thấy rất nhiều vận động viên chuyên nghiệp hành xử như vậy. Ở NFL, NBA, MLB, một phần lớn các cầu thủ không có mối quan hệ với cha ruột của họ. “Họ được nuôi dưỡng bởi những bà mẹ đơn thân anh hùng, và họ không biết đến cha.

“Tôi đã chứng kiến những gã từ khi còn chơi bóng bi cho đến trung học, đại học và trở thành những cầu thủ chuyên nghiệp, và lẽ ra lúc này nên là khoảnh khắc tới đích tuyệt vời, và họ nhận ra họ thật sự là ai – vậy mà rồi lại kết thúc trong bi kịch và đổ vỡ.”

Khoảnh khắc đó đến và họ nhận ra nó chỉ có vậy thôi – chỉ là một khoảnh khắc. Cuộc tìm kiếm của họ đã đụng phải bức tường, và hầu hết không biết phải đi đâu tiếp. “Tôi quan sát những người đã đạt tới thành công, và ở đỉnh cao của sự nghiệp, và đã tự hủy hoại hoàn toàn bản thân mình bởi vì cậu bé đó đã chưa khi nào được cha chúc phúc,” ông nói.

“Trở nên thành công không phải là một bản sắc.” Nó thậm chí còn có tác động tiêu cực ở phương diện khuyến khích người đàn ông tự kỷ hơn và chỉ chú ý vào việc đạt được nhiều hơn những gì mà họ có thể.

Khi ông McGlasson trở thành cha, ông cũng rơi vào tình trạng tương tự. Ông nhớ lại lần đầu ông nhìn thấy đứa con trai đầu lòng của mình trong phòng hộ sinh, và “Vòng Tròn Cuộc Sống” chợt hiện lên trong đầu khi ông bế con lần đầu trong đời.

“Khi tôi ôm con, có hai điều đã xảy ra: niềm vui sướng không thể tin nổi và cả nỗi sợ hãi tột độ, bởi vì tôi không biết mình phải làm cha như thế nào,” ông nói. Ông có ba con trai và hai con gái, tất cả đều đã trưởng thành, và ông nói ông đã mắc phải một số sai lầm trong tuổi thơ của bọn trẻ.

“Không phải tôi không yêu con mình, tôi chưa bao giờ được cha dượng chỉ cho cách để yêu thương, để hiện diện và để nói về cuộc sống cho những đứa con của mình,” ông nói.

Rồi một ngày, ở trong một sự kiện diễn thuyết, ông McGlasson được yêu cầu tháo thẻ định danh – chiếc thẻ của cha ông – từ cổ ra vì nó chạm vào micro, và ông cảm thấy Chúa nói với ông.

“Điều đó đã làm tôi dừng lại và trả lời câu hỏi mà tôi đã hỏi trong suốt cuộc đời mình, đó là ‘Tại sao Chúa lại mang cha con đi sớm như vậy?’ ông kể. “Và Chúa đã nói chạm trúng trái tim tôi, tại đúng khoảnh khắc đó: ‘Ta để cho cha con về nhà sớm là để ta có thể trở thành cha của con.’ Vậy là tôi đã được hoàn nguyên”.

Vết thương lòng do mồ côi cha không phải là vĩnh viễn, vì ông McGlasson đã học được quá trình Chúa không chỉ có thể chữa lành mà còn dạy cho chúng ta cách nuôi dạy con cái và phá vỡ chu kỳ mồ côi cha.

McGlasson là một người theo đạo Cơ Đốc; một sự cố chấn thương đầu gối trong khi học đại học đã đưa ông tới một phép màu và cuộc gặp gỡ với Chúa; ông nói về chúa Jesus, và trích dẫn từ kinh thánh. Nhưng ông nói vấn đề văn hóa không cha này thật sự là một vấn đề phổ biến.

“Các đây không lâu, tôi gặp một bác sĩ theo đạo Hồi người Ai Cập trên một chuyến bay và tôi nói với anh ấy những gì tôi đang làm, anh ấy nói: ‘Anh sẽ giúp tôi chứ?’. Tôi hỏi anh ấy có chuyện gì và anh nói, “Con gái tôi, giữa tôi và nó chỉ có các trận chiến, tôi chưa bao giờ trải qua những điều như thế này, tôi không biết cách làm một người cha. Cha tôi nuôi dạy tôi, ông là một người đàn ông hà khắc đã nói rằng nếu tôi thành công trong công việc thì tôi sẽ trở thành một ai đó.”

Họ nói chuyện trong hai giờ và sau khi máy bay hạ cánh, bác sĩ này đã bắt tay ông McGlasson và nói rằng ông là người đàn ông thông thái nhất mà anh đã từng gặp.

“Trên thực tế, có một nhà khoa học vô thần tới dự một trong các sự kiện của tôi.” Ông nói. “ Anh ấy đến và ngồi ở phía sau và anh ấy đã khóc trong suốt thời gian của sự kiện, cuối cùng anh ấy nắm lấy tay tôi, kéo tôi vào góc phòng và nói ‘Tôi đã là một người vô thần suốt đời là vì, giờ tôi nhận ra rằng, bởi vì tôi ghét cha mình; tất cả những gì tôi đã làm là để chứng minh bản thân mình với ông, còn ông thì chưa bao giờ ngoảnh lại nhìn tôi.’”

Ông giữ liên lạc với người đàn ông này, anh ấy không chỉ được chữa lành và tìm thấy Chúa, mà còn giúp anh trai anh ấy, và sau đó là cả gia đình mình.

Không bao giờ là quá muộn

Vài năm trước, ông McGlasson đã nhận được một cuộc gọi từ một người đàn ông đang rối trí vì ông ấy đã đọc cuốn sách của ông McGlasson về tầm quan trọng của việc có cha, và ông cảm thấy mình đã bỏ rơi con gái mình. Người đàn ông đã trải qua cuộc ly hôn trong cay đắng vào 20 năm trước, và ngay từ đầu khi ông cố gắng kết nối lại, vợ cũ của ông đã gửi trả lại cho ông những bức thư chưa bóc và nói rằng đối với họ ông đã chết rồi.

Họ nói chuyện và cầu nguyện rất lâu, cuối cùng ông McGlasson bảo ông ấy cầm bút lên và viết những lời này cho con gái, “Hãy giúp cho cha hiểu cha đã làm tổn thương con như thế nào khi cha và mẹ ly hôn.” Ông ấy đã gửi thư đi nhưng không biết có nhận được hồi âm hay không.

Một tuần sau, ông nhận được cuộc gọi từ một người phụ nữ yêu cầu được gặp mặt. Đó chính là cô con gái mà ông đã không gặp trong suốt 20 năm qua. Họ gặp nhau ở một nhà hàng nhỏ trong thị trấn, cả hai đều căng thẳng khi cô con gái đến gần chỗ mà ông đã ngồi đợi trước. Ông đã sốc khi cô con gái hỏi, “Cha ơi, con xấu như thế ư?” cô nghĩ ông rời bỏ gia đình bởi vì cô không đáng được yêu thương. Ngay cả sau nhiều thập kỷ, hòa giải không chỉ là điều có thể, mà còn là điều cần thiết.

Đó là một cuộc hội ngộ đầy nước mắt, và khi kết thúc bữa ăn, cô đã yêu cầu ông lái xe cùng cô. Khi xe dừng lại, người đàn ông nói với McGlasson rằng ông nghe thấy những tiếng trẻ hét lên, “ông đến rồi, ông đến rồi!”

Khi ông nhìn ra ngoài cửa xe, ông thấy hai đứa cháu của mình chạy ra khỏi cửa tới ôm ông và gọi ông là ông ngoại.

Con trai và con gái

Ông McGlasson cho biết các bé gái và bé trai có những câu hỏi khác nhau dành cho cha của chúng. Con gái sẽ thắc mắc: Bố có thấy con không? Con trai sẽ hỏi: Con có được như kỳ vọng không? Giá trị bản thân được xây dựng trong những câu hỏi hình thành bản sắc này, và việc tự mở lòng để có thể đón nhận Chúa đã cho phép ông nói cho con cái những câu trả lời này.

Ông kể: “Tôi luôn gặp những người đàn ông chưa bao giờ được bố đặt tên hay chúc phúc, vì vậy tương lai của họ chỉ là để tìm kiếm một cái tên cho mình.”

“Chúa đã tạo ra chúng ta, bất kể là chúng ta đến từ đâu, chúng ta là loài người được kích hoạt bởi lời nói. Ý tôi muốn nói rằng những lời nói về chúng ta sẽ giúp hình thành cách chúng ta nhìn nhận bản thân mình.”

McGlasson có ba con trai và hai con gái, và ông nói ông thực sự đã sai lầm khi bắt đầu.

“Một trong những điều mà tôi đã tiếp thụ từ NFL và trong thể thao là cách đùa cợt kiểu hiếu thắng một cách thụ động, rồi chúng ta sẽ chế giễu lẫn nhau, và bạn biết không, khi bạn làm như thế thực sự sẽ khiến người khác bị tổn thương,” ông nói. “Và gia đình của chúng ta không biết cách xin được tha thứ – mà lý do họ không biết làm thế nào để xin tha thứ là bởi vì người cầm trịch số một của gia đình họ, người cha, đã không bao giờ gặp họ để xin được tha thứ.”

Ông đã đối xử với các cô con gái như những đứa con trai trong một thời gian, và với các con trai như cách mà cha dượng đã đối xử với ông, như một quân nhân. Rồi khi trở thành một nhà thuyết giáo, ông sẽ thuyết giáo chúng. Nhưng khi ông nghe những câu hỏi cốt lõi của con mình, cách vận hành của cả gia đình đã thay đổi hoàn toàn.

“Tôi đã nhìn thấy những đứa con của mình, những đứa trẻ thực sự bị tổn thương, tôi đã gặp riêng chúng và hỏi ‘Con có thể giúp cha hiểu những gì cha đã làm khiến con tổn thương mà chưa xin con tha thứ không?’. Ông đã nói thẳng thắn trong cuốn sách của mình về thiếu sót của ông, và đính kèm một bức thư cảm động từ con gái. Ông cũng đã hỏi chúng làm thế nào để ông có thể giúp chúng trong cuộc sống sau này. “Đó là một khoảng thời gian đầy nước mắt, và cũng đầy sức mạnh.”

Đến tháng Ba năm sau, McGlasson sẽ có 9 đứa cháu. Giáng sinh năm ngoái, ông và gia đình ngồi quanh gốc cây và khi ông nhìn thấy những đứa con trai và con gái của mình trở thành những người cha, người mẹ tuyệt vời của các cháu mình, ngay từ khi chúng bắt đầu làm phụ huynh, ông đã có suy nghĩ, “Tôi muốn mọi người đàn ông đều có trải nghiệm này.”

“Tôi chưa bao giờ gặp một người đàn ông nào áp dụng những điều tôi đã hướng dẫn trong sách mà trước tiên không có niềm tin căn bản vào Chúa, mà lại lấy lại được gia đình mình,” ông nói. “Thật không thể tin được là có bao nhiêu ông bố dượng hiện đang là những người cha yêu thương đối với những đứa trẻ mà anh ta không sinh ra, và bao nhiêu đứa trẻ lạc lối đã trở về nhà bởi cha chúng không còn là người rắc rối nữa.”

“Chúng ta đã thấy một nền văn hóa thiếu người cha là như thế nào, nó thật sự xấu. Nếu chúng ta giúp đỡ và tiếp thêm sức mạnh và mang lại hy vọng cho những người đàn ông, đồng thời bỏ đi những định kiến không tốt với họ – có rất nhiều người đã bị vướng mắc vì điều đó, việc hướng dẫn họ cách xin được tha thứ, hướng dẫn họ làm sao để tự tu dưỡng chính mình vì vợ con, mang lại cho họ hy vọng rằng họ có thể trở thành một người chồng và một người cha mà gia đình họ cần, sẽ thay đổi đất nước của chúng ta; chúng ta có thể thay đổi thế giới.”