Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
Các lãnh đạo tiểu bang và địa phương không sẵn lòng từ bỏ quyền hạn đại dịch
Trong khi nhiều nhà lãnh đạo các chính phủ tiểu bang đưa ra thông điệp rằng tình trạng COVID-19 đã ổn, dỡ bỏ các hạn chế về vaccine và quy định bắt buộc đeo khẩu trang, thì một số tiểu bang và thành phố đang bám vào quyền hạn khẩn cấp cho phép họ quản trị hành vi của người dân theo những cách thức chưa từng có.
Viện lý do cần phải quản lý tài trợ khẩn cấp và giám sát các bệnh viện, họ vẫn duy trì các lệnh khẩn cấp của mình ngay cả khi nhiều nhà hàng, trung tâm mua sắm, và đấu trường thể thao một lần nữa lại chật kín người và những lo ngại về đại dịch kéo dài đã biến mất đằng sau một cuộc sống bình thường hơn.
Các lệnh khẩn cấp ở cấp tiểu bang thường được ban hành để ứng phó với các mối đe dọa tạm thời, đặc biệt là thảm họa thời tiết, và được chấm dứt trong vài ngày hoặc vài tuần. Ngay sau khi virus corona mới bùng nổ hồi tháng 03/2020, hầu hết các thống đốc đã ban hành các sắc lệnh rộng rãi. Với những quyền hạn này, các thống đốc đã cấm tụ tập đông người, đóng cửa các cơ sở kinh doanh, và áp đặt các quy định bắt buộc về đeo khẩu trang và chích ngừa. Họ cũng đã làm theo lời các quan chức y tế công cộng không do dân bầu trong việc áp đặt các hạn chế.
Các nhà lập pháp có quan điểm phản đối hiện đang thách thức quyền hạn để thực hiện các hành động sâu rộng như vậy — và duy trì các biện pháp đó vô thời hạn — khi nói rằng các đợt phong tỏa do đại dịch đã bộc lộ các tham vọng chuyên chế quá mức nghiêm ngặt của các nhà lãnh đạo.
Việc quản trị bằng sắc lệnh với thời hạn kéo dài trong thời kỳ đại dịch “là một phần của một biến chuyển rộng lớn hơn nhằm tập trung quyền lực vào cơ quan hành pháp,” ông Nick Murray, nhà phân tích chính sách tại Viện Chính sách Maine theo khuynh hướng bảo tồn truyền thống và từng nghiên cứu các chính sách khẩn cấp, cho biết. “Quý vị thấy những điều này khởi tác dụng trong một cuộc khủng hoảng và sau đó [vẫn duy trì hiệu lực] để trao thêm quyền điều hành,” ông Murray nói. “Đó là một chủ đề đã hạ cấp chuyển thành bộ máy quan liêu.”
Ở tiểu bang Nevada, tình trạng khẩn cấp đã được ban bố vô thời hạn, khi các nhà lập pháp của tiểu bang thất bại trong nỗ lực thông qua các biện pháp hạn chế thẩm quyền của Thống đốc Đảng Dân Chủ Steve Sisolak.
Tại tiểu bang Kansas, thẩm quyền khẩn cấp của Thống đốc Laura Kelly, cũng là một thành viên Đảng Dân Chủ, kéo dài đến tháng 01/2023. Bà đã bám víu vào lệnh này ngay cả khi giám đốc y tế công cộng của tiểu bang — một cựu đồng minh chính trị hiện đã bị ly gián — đặt câu hỏi về sự cần thiết để tiếp tục tình trạng khẩn cấp.
Và tại North Carolina, hồi tháng 11/2021, Thống đốc Đảng Dân Chủ Roy Cooper đã phủ quyết đạo luật yêu cầu ý kiến rộng rãi hơn từ các nhà lãnh đạo dân cử nếu ông muốn tiếp tục khả năng ban hành các hạn chế khi tình trạng khẩn cấp đã được tuyên bố. Cơ quan lập pháp do Đảng Cộng Hòa kiểm soát đã tránh được quyền phủ quyết bằng cách đính kèm các điều khoản vào dự luật ngân sách của tiểu bang. Một lần nữa, điều này ngăn ông Cooper tuyên bố một tình trạng khẩn cấp của tiểu bang và thực hiện thẩm quyền duy nhất trong hơn 30 ngày. Tuy nhiên, tuần trước (04-10/04), ông Cooper đã gia hạn tình trạng khẩn cấp do hết hạn trong tháng Tư ngay cả khi các ca bệnh giảm dần.
Các nhà lập pháp ở hầu hết các tiểu bang đều đã thông qua luật hoặc ban hành luật nhằm cắt giảm thẩm quyền khẩn cấp của các thống đốc. Các luật này bao gồm việc cấm các quy định đeo khẩu trang bắt buộc và đóng cửa doanh nghiệp và đặt giới hạn thời gian đối với các lệnh khẩn cấp.
Mười hai tiểu bang, bảy trong số đó có thống đốc và cơ quan lập pháp thuộc Đảng Dân Chủ, vẫn có các lệnh khẩn cấp đang được duy trì. Các tiểu bang còn lại đã chấm dứt tình trạng khẩn cấp hoặc đã thông báo một ngày cụ thể để chấm dứt tình trạng này.
Những người ủng hộ gia hạn tình trạng khẩn cấp, trong đó có nhiều người trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, cho rằng nỗ lực hạn chế khả năng của các thống đốc và quan chức chăm sóc sức khỏe trong việc ứng phó với các cuộc khủng hoảng trong tương lai là rất nguy hiểm.
“Quý vị không thể có đạo luật bao quát này dựa trên một sự kiện duy nhất,” ông Lori Tremmel Freeman, Giám đốc Điều hành của Hiệp hội Quốc gia về Quan chức Y tế Quận và Thành phố, cho biết. Hiệp hội Quốc gia về Quan chức Y tế Quận và Thành phố là cơ quan đại diện cho các nhân viên y tế của 2,800 phòng y tế công cộng của thành phố. Năm ngoái, cơ quan này đã công bố một báo cáo chỉ trích các biện pháp pháp lý kiểm soát thẩm quyền của các quan chức y tế công cộng và các thống đốc. “Chúng ta có thể tìm thấy một sự cân bằng nhưng một vài trong số các đạo luật này đã đi đến một thái cực khác cho phép ngăn cấm [các quan chức y tế] làm bất cứ điều gì.”
Ông Jason Mercier, giám đốc Trung tâm Cải tổ Chính phủ cánh hữu tại tiểu bang Washington, đa phần đồng ý với ông Freeman. “Chúng tôi không lo lắng về các lệnh khẩn cấp; các hạn chế mới là điều cần chịu sự giám sát của cơ quan lập pháp,” ông nói.
Các tiểu bang có các luật khác nhau liên quan đến việc chấm dứt quyền hạn khẩn cấp; ở một số tiểu bang, chỉ có thống đốc mới có thể chấm dứt tình trạng khẩn cấp. Ở những tiểu bang khác, các nhà lập pháp có thể làm điều này. Ông Mercier lưu ý rằng tại tiểu bang của ông, nơi Thống đốc thuộc Đảng Dân Chủ Jay Inslee cũng kiểm soát quốc hội tiểu bang, một tình trạng khẩn cấp có thể được kéo dài vô thời hạn, và ông Inslee khẳng định ông có thể ra mệnh lệnh mà không cần có sự đồng thuận của bất kỳ quan chức nào khác.
Ông Mercier nói: “Những gì chúng ta có ở đây là một người ở trong bóng tối ban hành chính sách.”
Cuộc tranh giành về quyền hạn khẩn cấp cũng đang diễn ra trong nội bộ các tiểu bang. Một số thành phố và quận cũng tuyên bố tình trạng khẩn cấp hồi đầu năm 2020, sử dụng những tình trạng khẩn cấp này để ban hành các hạn chế tại địa phương, thường là trong các cuộc đụng độ chính trị với lãnh đạo tiểu bang mà họ không đồng ý.
Tại tiểu bang Texas, các nhà lãnh đạo ở hầu hết các thành phố và quận thuộc khu vực đô thị đã phớt lờ các quy định về COVID-19 của Thống đốc thuộc Đảng Cộng Hòa Greg Abbott, khi khẳng định họ có quyền áp dụng quy định đeo khẩu trang và các biện pháp khác khi có tình trạng khẩn cấp tại địa phương. Ông Abbott cho rằng ông có toàn quyền ban hành các lệnh khẩn cấp, vốn làm vô hiệu hóa các quy định của địa phương được ban bố theo cùng một quy chế khẩn cấp của tiểu bang. Các cuộc chiến pháp lý đã diễn ra thông qua hệ thống tòa án kể từ mùa hè năm 2021.
Một số thủ phủ, như thành phố Phoenix, đã từ chối ấn định ngày dỡ bỏ ban bố này. Phát ngôn viên Hội đồng Thành phố Stephanie Barnes đã không hồi đáp một thư điện tử yêu cầu bình luận.
Ông Luke Wake, một luật sư của Pacific Legal Foundation (Tổ chức Pháp lý Thái Bình Dương) có trụ sở tại California, cho biết: “Hầu hết các quy chế quản lý khẩn cấp hiện có, trừ một số ngoại lệ, là những công cụ vô ích.” Nhóm theo khuynh hướng truyền thống này đã đại diện cho một số doanh nghiệp trong các cuộc chiến pháp lý vẫn còn bỏ ngỏ.
“Các lệnh này có thể được ban hành hoặc chấm dứt, nhưng miễn là khi các lệnh này còn hiệu lực thì thống đốc sẽ có toàn quyền,” ông Wake nói. “Kinh nghiệm này đã dạy chúng ta rằng chúng ta cần phải suy nghĩ lại về việc các quyền hạn mà chúng ta trao cho những người này rộng lớn đến mức nào. Hầu hết mọi người chưa bao giờ để ý tới điều này, và đại dịch [COVID-19] đã cho tất cả chúng ta một lý do chính đáng để làm như vậy.”
Thống đốc California Gavin Newsom đã phong tỏa người dân và đóng cửa các doanh nghiệp theo đạo luật về các quyền hạn khẩn cấp của tiểu bang. Đạo luật này vẫn còn hiệu lực bất chấp những lời kêu gọi không ngừng từ các lực lượng đa phần thuộc Đảng Cộng Hòa yêu cầu bãi bỏ nó.
Hàng chục vụ kiện thách thức quyền hạn khẩn cấp đã được đệ trình chống lại các thống đốc của cả hai phe chính trị. Các nguyên đơn từ chủ doanh nghiệp và những người ủng hộ công khai các cuộc họp chính phủ cho đến những công dân bình thường khẳng định quyền hạn khẩn cấp được sử dụng ở một số nơi là vi hiến. Nhiều vụ kiện trong số này đã được giải quyết khi các hạn chế chấm dứt hoặc các thỏa thuận được ký kết.
Ông Wake và Pacific Legal Foundation đang giải quyết vụ kiện của Ghost Golf, một trung tâm giải trí trong nhà ở thành phố Fresno thách thức lệnh đóng cửa của ông Newsom. Một số doanh nghiệp khác cũng đã kiện tiểu bang để được tiếp tục mở cửa, nhưng đã hủy các vụ kiện khi ông Newsom cho phép các doanh nghiệp mở cửa hồi tháng 06/2021. Tuy nhiên, vụ Ghost Golf vẫn tiếp tục.
“Thống đốc đã dỡ bỏ các hạn chế, nhưng ông ấy có thể áp dụng lại các hạn chế đó bất cứ lúc nào miễn là tình trạng khẩn cấp còn tồn tại,” ông Wake nói. “Với mọi biến thể, người ta phải lo lắng rằng lý do ngài thống đốc không để cho quyền hạn mất hiệu lực là để ông ấy có thể lại thực hiện hành động tương tự.”
Tại Michigan, Tòa án Tối cao tiểu bang đã đưa ra phán quyết với tỷ lệ 4-3 để loại bỏ các quyền hạn khẩn cấp rộng lớn do Thống đốc Gretchen Whitmer kích hoạt, mà bà dùng để ban hành các hạn chế chi tiết sâu rộng trong năm đầu tiên của đại dịch. Có thời điểm, các lệnh của bà đã cấm cư dân mua các mặt hàng “không thiết yếu” cụ thể, bao gồm cả nước sơn nhà, trong khi các trạm phân phối cần sa giải trí của tiểu bang vẫn được phép mở cửa.
Bà Whitmer đã né tránh phán quyết của tòa án bằng cách chuyển giao quyền hạn tương tự cho Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Michigan, theo đó một người được bổ nhiệm về mặt chính trị đồng thời là quan chức y tế công cộng đã thực thi các lệnh của bà. Một nhóm tự xưng là Unlock Michigan (Mở Phong Tỏa Michigan) đã chiến đấu với bà Whitmer và chính phủ của bà ấy, đệ trình những đơn kiện thách thức thẩm quyền của bà và sở y tế của bà.
“Để đảo lộn xã hội và phá hủy công việc kinh doanh của người dân, quý vị nên mời một số quan chức dân cử tham gia,” ông Fred Wszolek, phát ngôn viên của nhóm, cho biết. “Chúng tôi muốn bất cứ ai nắm quyền kiểm soát trong trường hợp khẩn cấp đều phải có sự kiểm tra và đối trọng.”
Các tham vọng chuyên chế của các thống đốc không chỉ giới hạn ở Đảng Dân Chủ. Khi các cơ quan lập pháp ở ba tiểu bang do Đảng Cộng Hòa kiểm soát thông qua các dự luật hạn chế quyền khẩn cấp của các quan chức đứng đầu nhánh hành pháp, các thống đốc thuộc Đảng Cộng Hòa của Ohio, North Dakota, và Indiana đã phủ quyết các dự luật này. Tuy nhiên, các dự luật đã thành công vượt qua những phủ quyết đó và được ban hành thành luật của tiểu bang.
Những người ủng hộ quyền hạn khẩn cấp mạnh mẽ cũng tuyên bố rằng vì các cơ quan lập pháp ở hầu hết các tiểu bang không làm việc toàn thời gian, nên một phản ứng kịp thời với một cuộc khủng hoảng đòi hỏi một người phải có khả năng xác định một tình huống nào là một cuộc khủng hoảng sức khỏe nguy hiểm đến tính mạng.
Tuy nhiên, bốn trong số các tiểu bang có nhiều hạn chế nhất trong đại dịch đều có các cơ quan lập pháp làm việc toàn thời gian. Toàn bộ bốn tiểu bang này (Michigan, California, New York, và Pennsylvania) đều do các thống đốc thuộc Đảng Dân Chủ lãnh đạo, mặc dù hai trong số đó — Michigan và Pennsylvania — có các cơ quan lập pháp do Đảng Cộng Hòa kiểm soát.
Trong một cuộc họp về lập pháp gần đây với các thành viên Hiệp hội các Quan chức Y tế Lãnh thổ và Tiểu bang, ông Andy Baker-White, giám đốc cao cấp về chính sách y tế tiểu bang của hiệp hội này, cho rằng việc duy trì thẩm quyền pháp lý để ban hanh quy định bắt buộc về đeo khẩu trang và các hạn chế khác “chủ yếu” là để chuẩn bị cho các đợt bùng phát dịch.
Ông Baker-White cho biết trong một cuộc phỏng vấn với RCI rằng một số đề nghị hạn chế quyền hạn khẩn cấp “giống như trói một bàn tay ra sau lưng trước khi bước vào võ đài quyền anh.”
Ông nói thêm: “Những quyền hạn và thẩm quyền này là một phần của hộp công cụ nhằm ngăn chặn sự lây lan của bệnh truyền nhiễm. Những quyền hạn này thường cần phải linh hoạt và nhanh chóng khi ứng phó với những căn bệnh này. Việc hạn chế các quyền hạn này có thể tác động đến khả năng phản ứng, và nếu không có phản ứng thích hợp, thì một căn bệnh có thể gây ra nhiều tác hại hơn.”
Tuy nhiên, sự linh hoạt để quản lý theo kiểu chuyên chế mới chính xác là những gì đang được các nhà lập pháp tiểu bang trên khắp Hoa Kỳ nhắm tới.
Ông Wszolek, một thành viên nhóm Unlock Michigan cho biết: “Thật loạn khi bất kỳ cơ quan lập pháp nào cũng không đặt thời hạn cho những lệnh khẩn cấp này. Khi quý vị xem xét những gì mà những quyền hạn này cho phép, chúng ta thực sự cần phải suy nghĩ về điều đó. Đây là một loại quyền lực thực sự đã được dùng tới.”
Bài báo này do ông Steve Miller viết cho trang RealClearInvestigations.
Khánh Ngọc biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
