Texas đang mạo hiểm lưới điện của mình bằng giấc mơ năng lượng xanh

Sau khi Texas vượt qua mùa hè nóng kỷ lục thứ hai trong lịch sử và phải đối mặt với nhu cầu chưa từng có đối với lưới điện, tương lai của việc cung cấp và sử dụng năng lượng ở tiểu bang này — và cả nước — đã trở thành chủ đề thảo luận trên toàn quốc. Máy điều hòa không khí đã được sử dụng liên tục ở Texas trong mùa hè khi nhiệt độ trung bình lên tới 85.3°F (khoảng 29.6°C) từ tháng Sáu đến tháng Tám, và không giảm xuống dưới 100°F (khoảng 37.8°C) trong nhiều tuần liên tục ở một số thành phố.

Sự căng thẳng mà nhiệt độ tăng vọt gây ra cho Hội đồng Ổn định Điện lực Texas (ERCOT), mạng lưới phân phối năng lượng của tiểu bang, là rất lớn trong bất kể hoàn cảnh nào.

Điều khiến cho tình hình trở nên càng cấp bách hơn là sự gia tăng nhanh chóng của dân số trong tiểu bang và số lượng ngày càng nhiều các công ty công nghệ đang lắp đặt hoặc mở rộng các cơ sở ở Texas vốn cần có lượng điện năng rất lớn để hoạt động.

Ngày càng có nhiều người phải sống và làm việc trong tình trạng đáng tiếc là không được chuẩn bị để ứng phó với nhu cầu tăng cao.

“Nhu cầu cao nhất ở ERCOT đã tăng 14% kể từ năm 2019, trong khi nguồn cung cấp nhiệt điện của chúng ta — khí đốt, than đá, hạt nhân — về căn bản vẫn không thay đổi,” ông Brent Bennett, Giám đốc chính sách của Life:Powered, một sáng kiến của Quỹ Chính sách Công cộng Texas, nói với The Epoch Times.

Ông cho biết khoản đầu tư 99 tỷ USD vào cơ sở hạ tầng phong năng và quang năng ở Texas, và khoảng 10 tỷ USD nữa vào đường dây truyền tải năng lượng xanh, không những không cải thiện được nguồn cung cấp năng lượng mà còn khiến vấn đề trở nên nghiêm trọng hơn.

Theo quan điểm của ông Bennett và những người khác, thì việc đầu tư quá mức vào năng lượng xanh phải trả giá bằng việc mất đi đầu tư vào các nguồn thực sự khởi tác dụng.

Những đợt nắng nóng ở Texas

Mùa hè năm 2023 đã nóng đến mức các quan chức ở một số khu vực gần như phải áp dụng biện pháp “giảm tải” hoặc cắt điện hàng ngày, ít nhất thì đây là một giải pháp tạm thời — các biện pháp tương tự như các biện pháp đã khiến cho cuộc sống của nhiều người dân ở Nam Phi trở nên khốn khổ vì Eskom, công ty phân phối điện do nhà nước điều hành của nước này, nổi tiếng là quản lý kém.

Các thành phố ở Texas đã phải chịu đựng đợt nắng nóng kỷ lục kéo dài trong nhiều ngày liên tiếp nhất, với nhiệt độ ở mức 105°F (khoảng 40.6°C) hoặc cao hơn.

Hôm thứ Bảy (20/08), ERCOT đã đạt đến một cột mốc mới: 84,805 MW (megawatt), mức kỷ lục cao nhất cho nhu cầu cuối tuần, ông Alexander Stevens, giám đốc chính sách và truyền thông tại Viện Nghiên cứu Năng lượng, một cơ quan bất vụ lợi có trụ sở tại Hoa Thịnh Đốn, nhận xét. Ông Stevens so sánh con số này với nhu cầu đỉnh điểm 78,485 MW của tháng 08/2022.

Thậm chí nhu cầu đỉnh điểm vào cuối tuần hôm 20/08 nói trên cũng không cao bằng nhu cầu vào một số ngày riêng lẻ trong mùa hè vừa qua. Hôm 10/08/2023, ERCOT đã phải chật vật trước nhu cầu 85,435 MW, và hôm 05/09, nhu cầu đã đạt đến 81,674 MW.

Ông Stevens cho rằng những kỷ lục mới này một phần là do sự gia tăng dân số, lưu ý rằng từ năm 2000 đến năm 2022, Texas đã đón nhận thêm 9,085,073 cư dân mới, một mức kỷ lục trong số các tiểu bang và cao hơn ba triệu người so với tiểu bang đứng thứ hai là Florida.

Và sự rút lui của thời tiết nắng nóng khủng khiếp khi mùa thu đến không có nghĩa là tiểu bang Ngôi sao Đơn độc đã thoát khỏi rắc rối. Khi mà mùa đông đang đến gần, và đi kèm với những thách thức riêng, thì hồi tháng trước, ERCOT đã bắt đầu mời thầu từ các nhà cung cấp điện với hy vọng tăng lượng điện dự trữ lên ít nhất 3,000 MW.

Xét đến việc năm 2023 không phải là mùa hè nóng nực đầu tiên ở Texas, và các xu hướng dân số đã diễn ra trong nhiều năm qua, thì một số người có thể thắc mắc tại sao hiện tại tiểu bang này mới lại vội vàng cố gắng mở rộng nguồn dự trữ điện và tránh nhiều trường hợp khẩn cấp hơn.

Ông Stevens và các chuyên gia khác từng trò chuyện với The Epoch Times đều đồng ý rằng năng lượng tái tạo không đủ để đáp ứng nhu cầu — nhưng những chính trị gia muốn tỏ ra hướng tới tương lai và tuân theo các mệnh lệnh về môi trường, xã hội, quản trị (ESG) lại đang không lắng nghe.

Năng lượng xanh: Thuốc trị bách bệnh?

Ngay cả với các chính sách được thiết kế đặc biệt để đáp ứng nhu cầu cấp bách của Texas, thì thị trường của tiểu bang này vẫn sẽ là một thị trường đầy thách thức. Tuy nhiên, trước tất cả những xu hướng này, Texas không nhận được bất cứ số tiền đầu tư nào tương xứng với mức đầu tư vào các cơ sở và hệ thống phân phối và sản xuất năng lượng mà tiểu bang này cần để đáp ứng nhu cầu.

Các chuyên gia về sử dụng năng lượng đã nói với The Epoch Times rằng, trên thực tế, các chính sách khuyến khích phong năng, quang năng, và các nguồn năng lượng xanh cũng như năng lượng tái tạo khác không những không đáp ứng được nhu cầu mà còn làm suy yếu mọi nỗ lực nhằm duy trì và mở rộng các mạng lưới cung ứng mà về bản chất là không theo chu kỳ và dễ bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi trong lượng phong năng hoặc quang năng có sẵn tại một thời điểm cụ thể.

Một phần của vấn đề ở đây là mang tính văn hóa và chính trị. Một số người cho rằng chỉ những người lạc hậu về chính trị và xã hội sống ở các tiểu bang miền Trung Hoa Kỳ, với thái độ bàng quan về môi trường, mới có thể nảy sinh nghi ngờ hoặc phản đối các khoản trợ cấp hào phóng cho các chính sách về môi trường, xã hội, và quản trị (ESG).

Các chuyên gia ngành năng lượng báo cáo, nhiều người xem ESG về căn bản là một chủ ý tốt, và thiếu hiểu biết về cách thức mà những chính sách như vậy thực sự đang chuyển hướng nguồn lực ra khỏi, và phá hủy khả năng cạnh tranh của các công ty tiện ích mà hàng triệu người phụ thuộc vào cho cuộc sống hàng ngày.

Các chuyên gia cho biết, cuộc khủng hoảng leo thang ở Texas có tác động đến mức độ sẵn có và bình ổn của năng lượng trên toàn quốc, khi mà các tiểu bang khác có xu hướng ưa chuộng các giải pháp dựa trên ESG và xu hướng mở rộng dân số làm gia tăng nhu cầu sử dụng điện mà không quan tâm đến sự sẵn có của nguồn năng lượng.

Phân bổ ngân sách sai hướng

Ông William Keffer, Giám đốc Chương trình Luật Năng lượng tại Đại học Công nghệ Texas, nói với The Epoch Times rằng vấn đề này bắt nguồn từ sự khiếm khuyết trong chính sách năng lượng.

Ông Keffer cho biết: “Theo quan sát chung, chúng ta đã để các nguồn tạo ra điện trong tiểu bang này trở nên mất cân đối, do đó chúng ta phụ thuộc quá nhiều vào lĩnh vực năng lượng tái tạo — phong năng và quang năng — và trong lĩnh vực liên quan những nguồn năng lượng có thể điều chỉnh theo nhu cầu như khí đốt tự nhiên, than đá, và hạt nhân, thì công suất cũng không nhiều như lẽ ra chúng ta nên có.”

Ông Keffer cho biết, các nhà đầu tư đang tìm kiếm cơ hội ở Texas và những nơi khác rõ ràng là đang tìm kiếm những tài sản mà họ kỳ vọng là sẽ tạo ra lợi nhuận cao, và các khoản tín thuế liên bang dành cho các cơ sở phong năng và quang năng đã góp phần tạo ra thị trường mất cân đối này.

Ông Keffer cho biết, ý tưởng ban đầu về việc trợ cấp tài chính để khuyến khích các nguồn năng lượng tái tạo vào những năm 1990 là có thể hiểu được, và thậm chí là đáng khen ngợi, nhưng các nhà lập pháp đã tiếp tục gia hạn các khoản tín thuế cho các dự án như vậy mà không quan tâm đến các động lực của thị trường.

Ông nêu lên thực tế rằng một điều khoản trong Đạo luật Giảm Lạm Phát của Tổng thống Joe Biden đã gia hạn các khoản Tín Thuế Đầu Tư, cung cấp khoản tín thuế 30% cho phong năng, quang năng, các cơ sở lưu trữ năng lượng, và các sáng kiến năng lượng tái tạo khác.

Chính phủ ông Biden rất ủng hộ các khoản tín thuế cho việc đầu tư vào những dự án phong năng và quang năng. Hôm 31/05, Bộ Ngân khố, Bộ Năng lượng, và Sở Thuế vụ đã công bố hướng dẫn mới về chương trình cung cấp hạn mức thuế, cung cấp thêm khoản tín thuế 20% ngoài khoản tín thuế 30% hiện có cho các cơ sở phong năng và quang năng ở những khu vực cộng đồng có thu nhập thấp.

Ông Keffer nói: “Chúng ta chỉ cứ liên tục gia hạn những khoản tín thuế này, điều mà sẽ tiếp tục làm gián đoạn thị trường, khiến mọi người tiêu tiền theo những cách mà bình thường họ sẽ không làm.”

Cắt giảm các nguồn năng lượng có thể điều chỉnh theo nhu cầu

Ông Keffer cho biết, với các khoản tín thuế phong phú như vậy, các cơ sở phong năng và quang năng về căn bản có thể bán năng lượng của mình với giá gần như bằng 0 USD mà vẫn có thể thu được lợi nhuận. Còn các nhà sản xuất những nguồn năng lượng rất cần thiết mà có thể điều chỉnh được theo nhu cầu thì lại không ở vị thế như vậy, do đó họ không phải là mục tiêu đầu tư hấp dẫn và không ai muốn tài trợ cho việc xây dựng hoặc mở rộng các cơ sở than, khí đốt tự nhiên, hoặc hạt nhân.

Ông Keffer cho biết: “Phong năng và quang năng luôn đánh bại họ bằng một mức giá thấp không tưởng, đến mức họ không thể bán điện với mức giá mang lại cho họ lợi tức đầu tư.”

“Các nhà máy than tiếp tục bị đóng cửa, đồng thời các nhà máy khí đốt tự nhiên lại không phải là lựa chọn dành cho họ, bởi vì không ai muốn đầu tư vào một nhà máy mới.”

Ông Bennett thuộc Tổ chức Chính sách Công cộng Texas cũng nhìn nhận vấn đề một cách rõ ràng dưới góc độ cung cầu không tương ứng — sự phụ thuộc quá mức vào năng lượng tái tạo đang gây thiệt hại cho những nguồn năng lượng thực sự khả dĩ.

Trợ cấp nhiều cho năng lượng tái tạo không khiến cuộc sống hàng ngày của người dân dễ dàng hơn. Ông Bennett nêu rằng việc mở rộng các nguồn năng lượng gió và mặt trời không làm giảm nhu cầu đối với các nguồn cung cấp truyền thống về năng lượng có thể điều chỉnh theo nhu cầu. Trên thực tế, trải nghiệm thực tiễn trong mùa hè vừa qua cho thấy, sự phụ thuộc có thể trở nên đặc biệt gây căng thẳng vào đúng thời điểm mà phong năng và quang năng trên lý thuyết lẽ ra phải sẵn sàng để thay thế và giải trừ căng thẳng.

Ông Bennett cho biết, việc bổ sung 10 gigawatt (GW) phong năng và 16 GW công suất quang năng trong bốn năm qua đã không làm giảm nhu cầu đối với các cơ sở sản xuất nhiệt điện của tiểu bang trong suốt mùa hè, được định nghĩa bằng nhu cầu cao nhất trừ đi sản lượng phong năng và quang năng.

Trên thực tế, nhu cầu trong những tháng nóng nhất đạt 70 GW, cao hơn mức 69 GW được ghi nhận vào mùa hè năm 2019, ông nhấn mạnh. Ông Bennett dự đoán mùa đông sắp tới có thể phá vỡ kỷ lục gần đây.

Ông cho biết: “Điểm mấu chốt là chúng ta đang gia tăng công suất, nhưng toàn bộ công suất tăng thêm đó đều là phong năng và quang năng, và ngay cả lượng gió và ánh nắng mặt trời dồi dào nhất cũng không thể tin cậy được để sản xuất đủ vào đúng thời điểm.”

Texas và chính phủ liên bang không thể tiếp tục hành động như thể việc tiến xa hơn tới cái gọi là tương lai xanh sẽ giải quyết được mọi thứ và đó là cách duy nhất để xác định hoặc đo lường sự tiến bộ.

Ông nói: “Trừ phi chúng ta xây dựng được thêm các nhà máy nhiệt điện khí, nếu không thì chúng ta sẽ cần một năng lực lưu trữ năng lượng dồi dào không kém để duy trì.”

Ông Bennett và những người khác đã nghiên cứu về vấn đề này trong nhiều năm nhận thấy rằng, vấn đề nằm ở niềm tin rằng các nguồn năng lượng tái tạo là con đường của tương lai và là con đường chủ đạo, nếu không muốn nói là con đường chân chính duy nhất để đầu tư.

Ông Bennett cho hay, “Lý do chúng ta thiếu nguồn điện đáng tin cậy là vì các khoản trợ cấp của liên bang cho phong năng và quang năng đang khiến chúng ta đầu tư quá mức vào các nguồn tài nguyên đó và do đó đầu tư không đủ vào mọi thứ khác. Chúng ta phải giảm thiểu vấn đề đầu tư quá mức do trợ cấp gây ra để giải quyết vấn đề đó.”

Chính trị vượt trên khoa học

Ông Alexander Stevens của Viện Nghiên cứu Năng lượng đồng ý rằng các nhà hoạch định chính sách đã đặt niềm tin quá mức vào các phương pháp và hệ thống không giải quyết được nhu cầu hàng ngày của người dân bình thường, và các quyết định đó đều liên quan đến chính trị hơn là dựa vào thực tế.

“Nguyên do chính dẫn đến tình trạng gần như mất điện vào mùa hè ở Texas liên quan nhiều đến sự can thiệp chính trị vào thị trường điện năng, dẫn đến năng lượng tái tạo không có tính liên tục được ép buộc đưa vào lưới điện, và việc phát triển các nguồn có thể sử dụng được như — than, hạt nhân, khí đốt tự nhiên — đang bị cắt giảm,” ông nói.

Trong khi một số người có thể muốn hình dung ra một hiện thực nơi mọi người có thể dựa vào phong năng và quang năng để cung cấp năng lượng cho nhà ở, văn phòng, các trung tâm thương mại, rạp chiếu phim, nhà hàng, và trung tâm dữ liệu nơi các nền tảng công nghệ vận hành, thì thực tế là gió và mặt trời là những nguồn cung năng lượng không ổn định, phụ thuộc nhiều vào sự kết hợp giữa những hoàn cảnh ngẫu nhiên và hiếm gặp.

Vào những buổi chiều nóng bức — vào đúng thời điểm mà nhiều người phải phụ thuộc vào máy điều hòa không khí nhiều hơn — thi thoảng chỉ có một vài cơn gió hoặc trời đứng gió. Còn về phần quang năng, các tấm pin quang năng có công suất thấp hơn khi nhiệt độ cao hơn, ông Stevens lưu ý. Do đó, chính vào những thời điểm lúc nhu cầu năng lượng tăng cao nhất thì các nguồn năng lượng gió và mặt trời ít có khả năng hoạt động nhất, đặc biệt là ở một tiểu bang đông dân như Texas.

Ông Stevens cho biết, với sự phụ thuộc vào các yếu tố khí hậu và mặt trời có tính biến động cao, các hệ thống năng lượng xanh không tạo thành một mạng lưới đáng tin cậy. Thực trạng này không chỉ đúng với Texas mà còn đúng với các tiểu bang khác vốn dễ chịu ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt và là những nơi mà cung và cầu luôn tồn tại trong một trạng thái cân bằng bấp bênh kể cả vào những thời điểm thuận lợi nhất.

“Do đó, các nguồn năng lượng có thể điều chỉnh được theo nhu cầu như than, hạt nhân, và điện khí là rất cần thiết để ổn định lưới điện. Cho đến khi việc lưu trữ pin ở quy mô tiện ích và tiết kiệm chi phí trở nên phổ biến rộng rãi, điều sẽ không sớm xảy ra trong tương lai gần, thì một công suất sản xuất khí đốt tự nhiên đáng kể sẽ vẫn là rất quan trọng để duy trì sự ổn định của lưới điện, không chỉ đối với lưới điện ERCOT mà còn đối với các lưới điện khác,” ông Stevens cho biết.

Vấn đề này đang gây tranh cãi và có rất nhiều giả thuyết về việc Texas đã rơi vào tình trạng bế tắc này như thế nào. Ông Stevens nói rằng việc đổ lỗi cho sự gia tăng của hoạt động khai thác Bitcoin là một sai lầm, mặc dù việc tìm ra một con dê thế tội để đổ lỗi có thể là rất hấp dẫn.

Ông Vickaash Agarwal, một đối tác của công ty đầu tư Illuminati Capital có trụ sở tại Dubai, đã đối chiếu bản chất phi tập trung của các giao dịch tiền điện tử với hoạt động của các ngân hàng, nơi đòi hỏi có nguồn năng lượng rất lớn để cung cấp năng lượng cho các trung tâm dữ liệu nơi họ lưu trữ thông tin khách hàng mà không mã hóa.

Ông Agarwal cho biết, “Ngày nay, hoạt động khai thác Bitcoin có thể được đặt trong các thùng chứa và đặt gần các nhà máy điện, giúp giảm bớt căng thẳng cho lưới điện hơn nữa. Khi so sánh với các trung tâm dữ liệu ngân hàng toàn cầu và hoạt động khai thác vàng, hoạt động khai thác Bitcoin có xu hướng gây căng thẳng ít hơn cho lưới năng lượng, chủ yếu là do phương pháp lưu trữ dữ liệu phi tập trung và ít biến động của nó.”

Ông Ross Baldick, giáo sư kỹ thuật điện và máy điện toán tại Đại học Texas ở Austin, đồng ý rằng sẽ là sai lầm nếu đổ lỗi cho các công ty khai thác Bitcoin về sự căng thẳng đối với nguồn cung năng lượng của tiểu bang.

“Họ thực sự là những người tiêu dùng điện năng lớn. Tuy nhiên, nhìn chung, các công ty khai thác Bitcoin có thể điều chỉnh nhu cầu của họ một cách nhanh chóng khi giá bán buôn cao và vì vậy họ giúp ích rất nhiều trong việc giảm nhu cầu trong các tình huống nguồn cung eo hẹp — chẳng hạn như: những buổi chiều hè nóng bức và cúp điện,” ông Baldick nói với The Epoch Times.

Giải pháp dựa trên thị trường?

Nếu các nhà cung cấp có thể hoạt động tự do ở Texas mà không có sự can thiệp chính trị, ông Stevens tin rằng người tiêu dùng sẽ lựa chọn các nhà cung cấp điện bán lẻ theo hướng thuận lợi cho sự cạnh tranh mạnh mẽ. Các nhà khai thác bán lẻ sẽ cung cấp năng lượng ở mức giá cạnh tranh, đồng thời thu hút đầu tư đáng kể để cho phép họ tăng cường hoạt động của mình.

Ông Bennett tin rằng Texas và các tiểu bang khác sẽ phát triển mạnh mẽ với tư cách là thị trường năng lượng nếu áp dụng các biện pháp kiểm soát số lượng và vai trò của các dự án năng lượng phong năng và quang năng đang vận hành.

Ông Bennett nói, nhìn vào tình cảnh khó khăn của Texas trong mùa hè vừa qua, sự không chắc chắn trong mùa đông sắp tới, cũng như cân nhắc vấn đề này ở cấp độ quốc gia, thì có một điều trớ trêu về tình huống này. Đây không phải vấn đề thiếu kinh phí để phát triển và duy trì mạng lưới sản xuất và phân phối năng lượng đủ để giúp mọi người cảm thấy thoải mái và làm việc hiệu quả.

Ở đây, một lần nữa, ông Bennett lại ám chỉ đến hơn 100 tỷ USD chi tiêu cho các dự án phong năng và quang năng chỉ ở riêng Texas.

Ông nói: “Nếu Texas chỉ lấy 25 tỷ dollar trong số đó và đầu tư vào khả năng ứng phó sẵn sàng trong mọi thời tiết, vào các nhà máy nhiệt điện khí mới và các biện pháp phục hồi khác, thì ngay cả khi sản lượng gió và ánh nắng mặt trời giảm 25%, lưới điện của tiểu bang sẽ vẫn được bảo đảm.”

“Yêu cầu phong năng và quang năng cung cấp độ tin cậy cao hơn trước khi các nguồn năng lượng này có thể kết nối với lưới điện và điều chỉnh các tín hiệu định giá của thị trường để định giá tốt hơn đối với các nguồn điện có thể điều chỉnh được theo nhu cầu là những bước thiết yếu đầu tiên để giải quyết vấn đề này.”

ERCOT đã không phúc đáp yêu cầu bình luận từ The Epoch Times.